بعد از سرم زدن چی بخوریم؟

سرم یک داروی تزریقی است که باید از مصرف خودسرانه آن پرهیز کرد و فقط با تجویز پزشک اقدام به زدن سرم نمود. معمولا پزشکان در موارد خاص مانند زمانی که بیمار قادر به خوردن و آشامیدن نیست یا هنگامی که دارو باید تنها به صورت وریدی وارد بدن بیمار شود، برای بیمار سرم تجویز می کنند. در این مقاله از سری مقالات نبض اول برای اینکه به سوال بعد از سرم زدن چی بخوریم پاسخ دهیم به بررسی مزیت ها و کاربردهای سرم می پردازیم.

تجربه تزریق سرم، چه برای درمان یک بیماری ساده و چه به عنوان بخشی از یک فرآیند درمانی پیچیده‌تر، اغلب با سوالات و نگرانی‌هایی همراه است: «حالا چه کار کنم؟ می‌توانم غذا بخورم؟ این بی‌حالی طبیعی است؟» این راهنما به عنوان یک همراه آگاه و دلسوز برای پاسخ به همین دغدغه‌ها نوشته شده است. هدف ما ارائه اطلاعاتی شفاف، کاربردی و مبتنی بر شواهد پزشکی است تا با اطمینان و آگاهی کامل، دوره بهبودی خود را طی کنید و از مزایای درمانی که دریافت کرده‌اید، به بهترین شکل بهره‌مند شوید.

سرم زدن چه مزیتی دارد؟

از مهم ترین مزیت سرم قابلیت جایگزینی مناسب آن برای برخی از داروها است؛ مثلا استفاده از سرم در مواقعی که داروهای خوراکی پیش از اثرگذاری توسط آنزیم های گوارشی از بین می روند می تواند اثربخشی بهتری داشته باشد. زیرا نوع محلول این داروها به صورت سرم به صورت مستقیم دارو را به بدن می رساند.
مصرف بعضی از داروها نیز اگر با غلظت بالا یا به سرعت وارد بدن شوند برای بیمار خطرناک هستند؛ از این رو مصرف این دارو به صورت تزریقی و سرم می تواند به تدریج وارد بدن شود و از لحاظ غلظت و سرعت بی خطر است.
سرم ها می تواند سبب خوب شدن حال بیمار شود ولی باید بدانیم که بعد از تزریق هر نوع سرم چه چیزی بخوریم و چه رژیمی غذایی را رعایت کنیم. بهتر است نکات مربوط به تغذیه صحیح بعد از تزریق سرم را از پزشک یا پرستار سوال کنید.

آیا بعد از سرم می توان غذا خورد؟

پاسخ کوتاه و صریح “بله” است. در واقع، توانایی غذا خوردن پس از تزریق سرم یک نشانه مثبت است. بسیاری از سرم‌ها دقیقاً به این دلیل تجویز می‌شوند که بیمار به دلیل تهوع یا استفراغ قادر به خوردن و آشامیدن نیست. بنابراین، وقتی احساس می‌کنید می‌توانید غذا بخورید، یعنی سیستم گوارش شما در حال بازگشت به حالت عادی است.

مهم‌ترین قانون، گوش دادن به سیگنال‌های بدن شماست. حالت تهوع، چراغ قرمز سیستم گوارش شماست و به این معناست که هنوز آماده پذیرش غذا نیست. گرسنگی، چراغ سبز است. اصرار به غذا خوردن در هنگام تهوع می‌تواند منجر به استفراغ شود که خود باعث از دست رفتن بیشتر آب و الکترولیت‌ها شده و تمام تلاش‌های سرم‌درمانی را بی‌اثر می‌کند. پس، معیار اصلی برای شروع غذا خوردن، نبود حالت تهوع است.

چند ساعت بعد از سرم غذا بخوریم؟

به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از پایان تزریق سرم صبر کنید. این فاصله زمانی کوتاه به بدن شما فرصت می‌دهد تا با مایعات و داروهای دریافتی سازگار شود و به ثبات برسد. اولین وعده غذایی شما پس از سرم باید مانند یک “آزمایش رانندگی” برای سیستم گوارشی‌تان باشد. آن را با یک وعده سنگین و پرحجم غافلگیر نکنید. با یک وعده کوچک و سبک شروع کنید تا واکنش بدن خود را بسنجید. اگر بدن شما به خوبی آن را پذیرفت، می‌توانید به تدریج به روال عادی تغذیه خود بازگردید.

بعد از سرم زدن چی بخوریم که دچار کم خونی نشویم؟

در صورتی که دچار کم خونی هستید و پزشک برای شما سرم تجویز می‌کند باید بدانید که بعد از سرم زدن چی بخورید که کمتر دچار کم خونی شوید و نیاز به سرم زدن پیدا کنید. برای افرادی که دچار کم خونی هستند داشتن یک برنامه غذایی هفتگی که شامل ویتامین‌های ضروری و آهن باشد بسیاری اهمیت دارد. آهن موجود در انواع گوشت با آهن غذاهای گیاهی تفاوت دارد؛ چرا که آهن گوشت‌ها راحت‌تر و بهتر از آهن مواد گیاهی جذب بدن می‌شود. از جمله غذاهایی که برای درمان کم خونی مفید هستند و می‌توان بعد از سرم زدن آن‌ها را مصرف کرد می‌توان به اسفناج، شلغم، کلم سبز، گوشت دل، جگر، قلوه و زبان، انواع ماهی، خرچنگ، میگو اشاره کرد.

بعد از سرم زدن چی بخوریم که دچار فشار خون بالا نشویم؟

افراد دارای فشار خون بالا در معرض خطر زیادی هستند که در برخی موارد پزشک برای پایین آوردن فشار خون اقدام به تجویز سرم می‌کند. نکته مهم رعایت رژیم غذایی صحیح بعد از سرم زدن و پایین آمدن فشار خون است که فرد باید بداند چه مواد غذایی و خوراکی بخورد که کمتر دچار فشار خون بالا شود. مصرف روزانه 8 لیوان آب می‌تواند فشار خون را به خوبی تنظیم کند. به عنوان مثال یک فرد دارای وزن 70 کیلو می‌بایست روزانه به مقدار ۲٫۲ لیتر آب بنوشد. بنابراین اگر از پرفشاری خون رنج می‌برید و مجبور به تزریق سرم هستید در نظر داشته باشید که بعد از سرم زدن خوراکی‌هایی که به کاهش فشار خون کمک می‌کند مصرف کنید.با مصرف روزانه آب چغندر به میزان یک تا دو فنجان می‌توان در مدت یک ساعت بعد از مصرف آن فشار خون را به سرعت پایین آورد. آب انار بدون شکر به میزان 170 سی سی در روز و در دو وعده اثر بسیار زیادی رو کاهش فشار خون بالا دارد.

برای درمان فشار خون بعد از سرم زدن می‌توانید به صورت روزانه 100 گرم شکلات تلخ مصرف کنید؛ چرا که شکلات تلخ به دلیل داشتن حدود 60 درصد کاکائو و درصد پایینی شکر می تواند فشار خون را کاهش دهد. می‌توانید شکلات تلخ را با زغال اخته، تمشک، ماست یا توت فرنگی مخلوط کرده و بعد از سرم زدن میل نمایید.

بعد از سرم زدن چی بخوریم که دچار ضعف و بی حالی نشویم؟

از بین رفتن انرژی بدن و قدرت جسمی علت ضعف و بی حالی است که اکثر افراد به آن دچار می‌شوند و پزشک برای رفع مشکل برای آنان سرم تجویز می‌کند. عواملی مانند کم‌خوابی در کوتاه مدت، استرس، کار زیاد، بیماری‌هایی مثل آنفلونزا، سرما خوردگی، کرونا و بی‌خوابی می‌تواند در فرد ضعف ایجاد کند. خوردن مواد‌غذایی شامل میوه تازه، مربا، خورش و آب میوه، زرده تخم مرغ عسلی، گوشت گوسفندی و نخود بعد از سرم زدن می‌تواند به رفع بی حالی و ضعف کمک زیادی نماید.

انواع سرم

انواع سرم بر اساس ماده تشکیل دهنده به گروه های مختلفی دسته بندی می شوند که به شرح زیر هستند.
1-سرم نمکی که خود شامل دو نوع سرم نرمال سالین یا نمکی ساده است.
2 – رینگر زرد رنگ
3 – رینگر لاکتات
4 – سرم قندی یا دکستروز که شامل انواع 5%آبی رنگ -10% قهوه ای رنگ- 20% -50% است.
5 – سرم قندی – نمکی به دو نوع سرم 3/2 – 3/1 و دکستروز سالین تقسیم می شود.
الف ) سرم 3/2 – 3/1 شامل 3/1 نمک و 3/2 قند است و دارای دکستروز 33،3 % و سدیم کلراید9% و قرمز رنگ می باشد.
ب )دکستروز سالین که نوع غلیظ تر سرمهای قندی – نمکی می باشد ( دکستروز 5% – سدیم کلراید 9%) سبز رنگ
6 – محلول های جایگزین پلاسما که به انواع دکستران، دکستران 70 ، هماکسل و مانیتول تقسیم می شوند.
کاربردهای انواع سرم

غذا خوردن حین سرم: آیا این کار مجاز است؟

پاسخ به این سوال به طور کامل به هدف از تزریق سرم بستگی دارد. باید بین سرمی که عملکرد گوارش را “حمایت” می‌کند و سرمی که آن را “جایگزین” می‌کند، تفاوت قائل شد.

• در سرم‌های معمولی (حمایتی): اگر شما به دلیل ضعف، کم‌آبی ناشی از آنفولانزا یا برای دریافت دارو سرم دریافت می‌کنید و سیستم گوارش شما (هرچند ضعیف) فعال است، خوردن یک وعده غذایی سبک حین تزریق نه تنها مجاز، بلکه مفید است. مصرف یک وعده غذایی حاوی پروتئین و کربوهیدرات قبل یا حین تزریق، به پایداری قند خون کمک کرده و از بروز سرگیجه و تهوع جلوگیری می‌کند.

در سرم‌های تغذیه‌ای (جایگزین): در شرایطی که سیستم گوارش باید کاملاً استراحت کند یا به دلیل بیماری خاصی غیرفعال است (مانند برخی بیماران سرطانی یا پس از جراحی‌های بزرگ روده)، از تغذیه کامل وریدی (TPN) استفاده می‌شود. در این حالت، سرم خودش غذای شماست و تمام مواد مغذی لازم را مستقیماً به خون می‌رساند. در این شرایط، خوردن و آشامیدن مطلقاً ممنوع است، زیرا هدف اصلی، استراحت دادن به دستگاه گوارش است.

بنابراین، اگر سرم معمولی دریافت می‌کنید، با خیال راحت یک میان‌وعده سبک میل کنید. اما اگر تحت درمان با TPN هستید، باید اکیداً از دستورات پزشک مبنی بر نخوردن پیروی کنید.

بعد از تزریق سرم اهن چه بخوریم؟

تزریق سرم آهن یک مداخله قدرتمند برای جبران سریع کمبود شدید آهن است؛ مانند فشردن یک “دکمه ریست” برای ذخایر آهن بدن. اما این تزریق، دلایل زمینه‌ای کم‌خونی را برطرف نمی‌کند. بنابراین، رژیم غذایی پس از تزریق، نه برای “بهبود عملکرد سرم” بلکه برای “جلوگیری از نیاز مجدد به آن در آینده” طراحی می‌شود. این یک برنامه نگهداری بلندمدت برای سلامت شماست.

• باور غلط در مورد لبنیات: یک نگرانی رایج، تداخل لبنیات با جذب آهن است. این نگرانی در مورد آهن خوراکی (قرص آهن) کاملاً درست است. اما در مورد آهن تزریقی (مانند آمپول فرینجکت)، این موضوع صدق نمی‌کند. از آنجایی که آهن مستقیماً وارد جریان خون می‌شود و از روده عبور نمی‌کند، مصرف لبنیات پس از تزریق سرم آهن هیچ تداخلی در جذب آن ایجاد نمی‌کند و کاملاً مجاز است. این موضوع توسط چندین متخصص پزشکی تأیید شده است.
• برنامه غذایی برای حفظ سطح آهن: برای اینکه ذخایر آهن خود را در سطح مطلوب نگه دارید، روی این مواد غذایی تمرکز کنید:

نکته کاربردی: برای حداکثر جذب آهن از منابع گیاهی، آن‌ها را همراه با یک منبع غنی از ویتامین C مصرف کنید. برای مثال، سالاد اسفناج با آبلیمو یا فلفل دلمه‌ای.

مراقبت پس از سرم آنتی‌بیوتیک

آنتی‌بیوتیک‌ها مانند یک “آتش‌سوزی در جنگل” اکوسیستم روده شما عمل می‌کنند؛ آن‌ها باکتری‌های مضر را از بین می‌برند، اما به باکتری‌های مفید نیز آسیب جدی می‌رسانند. این عدم تعادل می‌تواند منجر به عوارضی مانند اسهال شود. پس از پایان دوره درمان، باید این اکوسیستم را به طور فعال بازسازی کنید.

• کاشت بذرهای جدید (پروبیوتیک‌ها): پروبیوتیک‌ها باکتری‌های زنده و مفیدی هستند که به بازسازی جمعیت میکروبی روده کمک می‌کنند. منابع غنی از پروبیوتیک شامل ماست (به‌ویژه ماست پروبیوتیک)، کفیر، کلم ترش (ساورکرات) و سایر غذاهای تخمیر شده است.
• تغذیه بذرها (پریبیوتیک‌ها): پریبیوتیک‌ها نوعی فیبر هستند که به عنوان غذا برای باکتری‌های خوب عمل می‌کنند و به رشد آن‌ها کمک می‌کنند. سیر، پیاز، تره‌فرنگی، موز، جو دوسر و غلات کامل منابع عالی پریبیوتیک هستند.
• نکته مهم: از آنجایی که فیبر بالا می‌تواند سرعت جذب دارو را کاهش دهد، بهتر است در طول دوره مصرف آنتی‌بیوتیک مصرف فیبر را محدود کرده و پس از اتمام درمان، مصرف غذاهای پریبیوتیک را افزایش دهید.

حالت تهوع بعد از سرم زدن: علت چیست و چگونه آن را آرام کنیم؟

حالت تهوع پس از سرم یک “سیگنال هشدار” از سوی بدن شماست که نباید نادیده گرفته شود. این سیگنال می‌تواند یک پیام ساده (“سرعت تزریق زیاد است”) یا یک هشدار جدی‌تر (“من به این دارو واکنش نشان می‌دهم”) باشد.

دلایل احتمالی:

• واکنش به دارو: شایع‌ترین علت. بسیاری از داروها، به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها یا برخی مسکن‌ها، می‌توانند باعث تهوع شوند. این حالت همچنین می‌تواند نشانه اولیه یک واکنش حساسیتی باشد.
• سرعت بالای تزریق: ورود سریع حجم زیادی از مایعات به بدن می‌تواند سیستم عصبی و گوارشی را تحریک کرده و ایجاد تهوع کند.
• تغییرات الکترولیتی: تغییرات ناگهانی در سطح الکترولیت‌های خون می‌تواند منجر به احساس ناخوشی و تهوع شود.
• افت فشار خون: گاهی افت فشار خون خود را به شکل تهوع نشان می‌دهد و تزریق سرم نمکی به بهبود آن کمک می‌کند.

راهکارهای درمانی:

• اطلاع فوری به کادر درمان: اگر تهوع حین تزریق رخ داد، فوراً به پرستار اطلاع دهید. او می‌تواند سرعت تزریق را کاهش دهد یا در صورت لزوم، تزریق را متوقف کند.
• داروهای ضد تهوع: می‌توان داروهای ضد تهوع را مستقیماً به سرم اضافه کرد تا به سرعت اثر کنند.
• راهکارهای خانگی: پس از تزریق، استفاده از زنجبیل (به صورت چای یا تازه)، نعناع، تنفس عمیق و استراحت می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
• رژیم غذایی ملایم: از غذاهای چرب، تند، بسیار شیرین یا سنگین پرهیز کنید. وعده‌های کوچک و مکرر از غذاهای ساده مانند کراکر، نان تست و برنج سفید میل کنید.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

آگاهی از تفاوت بین عوارض طبیعی و علائم خطرناک، به شما قدرت می‌دهد تا در مورد موارد جزئی آرامش خود را حفظ کرده و در شرایط اضطراری، به سرعت و به درستی عمل کنید. جدول زیر به شما در این تشخیص کمک می‌کند.

اگر هر یک از علائم ستون “هشداردهنده” را تجربه کردید، بدون معطلی با پزشک خود تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.

لیست کارهایی که نباید انجام دهید

۲۴ ساعت اول پس از تزریق سرم، دوره “حفاظت از سرمایه‌گذاری” در سلامت شماست. بدن در حال بازیابی و تنظیم مجدد است. هدف اصلی در این دوره، “آسیب نرساندن” و پرهیز از هرگونه استرسی است که می‌تواند اثرات مثبت درمان را خنثی کند.

• فعالیت شدید ممنوع: از ورزش‌های سنگین، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند فشار خون را بالا برده و باعث تحریک یا خونریزی در محل تزریق شوند. پیاده‌روی سبک مانعی ندارد.
• الکل و کافئین ممنوع: این مواد ادرارآور هستند و باعث دفع آب از بدن می‌شوند که دقیقاً برخلاف هدف آبرسانی سرم عمل می‌کند. الکل همچنین می‌تواند در جذب مواد مغذی اختلال ایجاد کند.
• غذاهای سنگین و چرب ممنوع: سیستم گوارش شما به استراحت نیاز دارد. غذاهای سرخ‌شده، پرچرب و سنگین، بار اضافی بر آن تحمیل می‌کنند.
• سیگار کشیدن ممنوع: نیکوتین باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شود و می‌تواند گردش خون و توزیع مؤثر مواد دریافتی از سرم را مختل کند.
• گرمای شدید ممنوع: حداقل تا ۲۴ ساعت از قرار گرفتن در محیط‌های بسیار گرم مانند سونا، جکوزی یا حمام داغ طولانی پرهیز کنید. گرما می‌تواند منجر به کم‌آبی و نوسانات فشار خون شود.

جمع بندی

با توجه به آنچه در مورد کابرد سرم ها گفته شد می توان گفت بعد از تزریق هر نوع سرمی باید مواد خوارکی مناسبی مصرف کرد تا تاثیر سرم روی بدن و بهبودی موثر باشد. مثلا در زمانی که بیمار به دلیل گرسنگی دچار افت فشار خون می شود باید بعد از سرم زدن از مصرف غذاها و خوراکی هایی که سبب کاهش فشار خون می شوند پرهیز کند.

پرسش و پاسخ‌های متداول

آیا ورم دست بعد از سرم خطرناک است؟

ورم خفیف، نرم و بدون درد معمولاً به دلیل نشت مقدار کمی مایع به زیر پوست است و خطرناک نیست. اما اگر ورم همراه با درد شدید، قرمزی، گرما و سفتی باشد، می‌تواند نشانه التهاب رگ (فلبیت) یا عفونت باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

چرا بعد از سرم احساس ضعف و خواب‌آلودگی می‌کنم؟

این حالت معمولاً به دو دلیل رخ می‌دهد: اول، اثرات جانبی برخی داروها (مانند داروهای ضد حساسیت یا مسکن‌ها) که به سرم اضافه شده‌اند. دوم، پاسخ طبیعی بدن برای پردازش و توزیع مایعات و مواد مغذی جدید که نیازمند صرف انرژی است.

آیا می‌توانم بعد از سرم دوش بگیرم؟

بهتر است حداقل برای چند ساعت صبر کنید تا محل تزریق کاملاً بسته شود. هنگام دوش گرفتن، سعی کنید پانسمان را خشک نگه دارید یا از یک پوشش ضدآب استفاده کنید تا از ورود آب و میکروب به محل جلوگیری شود.

بعد از سرم ویتامینه چه بخورم تا اثرش بیشتر بماند؟

برای حفظ اثرات سرم‌های تقویتی و ویتامینه، به نوشیدن آب فراوان ادامه دهید و یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه (برای آنتی‌اکسیدان‌ها)، پروتئین‌های کم‌چرب و غلات کامل را دنبال کنید. این کار به بدن شما کمک می‌کند تا از ویتامین‌های دریافتی به بهترین شکل استفاده کند.