تیروئید یک غده کوچک می باشد که در قسمت جلوی گردن و در مجاورت نای قرار گرفته است. این غده شبیه به یک پروانه است که از دو طرف بال گسترده و در وسط باریک می شود. تیروئید با آزاد کردن هورمون های حیاتی، به بهبود عملکرد بدن کمک می کند.
هرگونه اختلال در عملکرد غده تیروئید می تواند بر کل بدن اثر بگذارد. اگر این غده بیش از حد هورمون ترشح کند، فرد به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا می شود و اگر میزان ترشح این غده پایین تر از حد معمول باشد، بیماری کم کاری تیروئید اتفاق می افتد. هر دو این بیماری ها جدی هستند و باید تحت درمان قرار بگیرند.
معمولاً پزشکان با استفاده از آزمایش هورمون محرک تیروئید به میزان هورمون تیروئید در بدن پی می برد. این کار با استفاده از اندازه گیری میزان TSH خون انجام می شود. برای درک بهتر عملکرد غده تیروئید، در این مقاله خواهیم گفت که TSH چیست، چه تأثیری بر غده تیروئید دارد و به علائم تیروئید کم کار و پرکار و برخی موضوعات دیگر می پردازیم. پس با ما همراه باشید.
چرا آزمایش هورمون محرک تیروئید انجام می شود؟
یکی از مهم ترین غده های بدن، تیروئید است. غده تیروئید برای این که فعالیت طبیعی خود را داشته باشد، به هورمون تحریک کننده تیروئید یا همان هورمون TSH نیاز دارد و آزمایش هورمون محرک تیروئید به منظور تشخیص میزان TSH در بدن انجام می شود.
مجموعه خدمات درمانی و مراقبتی نبض اول، اولین و معتبرترین مجموعه دریافت انواع آزمایش و چکاپ در منزل می بباشد که در تمامی نقاط تهران دارای شعب می باشد. همچنین برای دریافت خدمات آزمایش در منزل، تزریق در منزل و… می توانید از طریق شماره تماس های درج شده در سایت با ما در تماس باشید.
TSH چیست؟
ممکن است این سؤال برای شما هم پیش آمده باشد که اصلاً TSH چیست؟ در جواب این پرسش باید بگوییم TSH هورمونی است که از بخش قدامی غده هیپوفیز ترشح می شود و غده تیروئید را تحت تأثیر قرار می دهد. TSH باعث افزایش ترشح هورمون از غده تیروئید می شود و چنانچه سطح هورمون های تیروئید در خون کم شود، میزان ترشح TSH افزایش می یابد. آزمایش هورمون محرک تیروئید معمولاً برای تشخیص بیماری کم کاری یا پر کاری تیروئید به کار می رود.
کم کاری تیروئید چیست و tsh بالا نشانه چیست؟
اگر غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید یا همان TSH را کمتر از حد معمول ترشح کند، تیروئید هم میزان کمتری هورمون ترشح می کند و فرد دچار کاهش متابولیسم بدن، افسردگی و خستگی مفرط می شود.
تیروئید هورمون های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) را ترشح می کند. این هورمون ها بر میزان تولید پروتئین اثر می گذارند و متابولیسم و درجه حرارت بدن را تنظیم می کنند. وقتی غده تیروئید به میزان کافی هورمون ترشح نکند، کم کاری تیروئید اتفاق می افتد و اگر این بیماری درمان نشود می تواند منجر به عوارضی مانند چاقی، بیماری های قلبی، درد مفاصل، مشکلات باروری و … شود.
علائم کم کاری تیروئید
- افزایش وزن
- احساس سرما
- خشکی پوست
- خستگی مفرط
- درد مفاصل
- افسردگی
- پایین آمدن ضربان قلب
- مشکلات باروری
- خشک شدن یا نازک شدن تارهای مو
- قاعدگی نامنظم
پرکاری تیروئید چیست و چه علائمی دارد؟
پرکاری تیروئید که به آن هایپرتیروئیدیسم هم گفته می شود، زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید، هورمون های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) را بیشتر از حد معمول ترشح کند که معمولاً این عارضه با کاهش وزن شدید، مشکلات تنفسی، ناراحتی های قلبی همراه است. پر کاری تیروئید هم چنین می تواند روی خلق و خوی افراد نیز تأثیر بگذارد و آن ها را پرخاشگر و زودرنج کند.
برخی اوقات پرکاری تیروئید به وسیله بزرگ شدن غده تیروئید و برآمده شدن آن در ناحیه گردن تشخیص داده می شود و در برخی از دیگر موارد، این بیماری، در فرد، خصوصاً افراد مسن، با علائمی نظیر ضعف، بی حالی و اضطراب همراه است.
علائم پرکاری تیروئید
- افزایش اشتها
- کاهش وزن شدید
- تعریق بیش از اندازه
- خستگی و ضعف عضلانی
- تپش قلب
- بزرگ شدن غده تیروئید
- تغییر حالت چشم ها
- ریزش مو
- اسهال مداوم
- ورم پا
- افزایش فشار خون
- افزایش میل جنسی
- خشک شدن و خارش پوست
شرایط آزمایش هورمون محرک تیروئید چیست؟
برای انجام آزمایش هورمون محرک تیروئید حتماً باید ناشتا باشید به این معنی که چهار ساعت پیش از انجام آزمایش چیزی به غیر از آب میل نکنید.
اگر از مکمل ها یا انواع مولتی ویتامین ها استفاده می کنید، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید زیرا برخی از این داروها می تواند در نتیجه آزمایش TSH تأثیر بگذارد.
اگر برای درمان بیماری تیروئید از داروهای هورمونی استفاده می کنید، انجام آزمایش هورمون محرک تیروئید باید پیش از مصرف روزانه آن باشد.
معمولاً بیماری های حاد بر میزان TSH خون اثر می گذارد به همین دلیل در این شرایط بهتر است آزمایش انجام نشود.
رایج‌ترین موارد آزمایش تیروئید
رایج‌ترین موارد آزمایش تیروئید عبارتند از:
- آزمایش هورمون محرک تیروئید
- هورمون T4
گاهی ممکن است پزشک برای بررسی بیشتر تیروئید آزمایش های زیر را نیز تجویز کند:
- T3 آزاد
- آنتی بادی های تیروئید
- تیروگلوبین
- کلسی تونین
بررسی نتایج آزمایش هورمون محرک تیروئید
رنج نرمالی که در برگه جواب آزمایش وجود دارد، اندازه نرمال هورمون TSH را برای افراد سالم نشان می دهد و اگر مقادیر این هورمون از این محدوده تبعیت نکند، می تواند نشان دهنده بیماری یا بروز مشکلات احتمالی در فرد باشد؛ البته این رنج نرمال ممکن است به دلیل تفاوت تجهیزات آزمایشگاهی و یا متدهای متفاوت انجام آزمایش، در برگه های جواب آزمایش با هم فرق کند، به همین دلیل برای بررسی نتایج آزمایش هورمون محرک تیروئید به پزشک خود مراجعه کنید.
بررسی آزمایش TSH در بارداری
زنان باردار باید آزمایش TSH را انجام دهند چراکه در دوران بارداری جنین از بدن مادر ید بیشتری دریافت می کند و رشد سیستم عصبی جنین به واسطه هورمون های مادر انجام می پذیرد. اختلال در عملکرد غده تیروئید زنان باردار می تواند منجر به سقط جنین یا تولد نوزاد عقب مانده ذهنی شود.
اندازه هورمون های T3 و T4 در زنان باردار معمولاً یک و نیم برابر سایر زنان است و کم کاری تیروئید در دوران بارداری به معنی افزایش TSH و کاهش T4 است. در این دوران اگر فقط میزان TSH افزایش یابد، به این عارضه، کم کاری تیروئید بالینی می گویند.
علائم سطح پایین TSH یا هورمون تحریک کننده تیروئید
اگر سطح TSH خون شما پایین است، به این معنی است که غده هیپوفیز، سطح هورمون های تیروئید را در بدن شما بالا تشخیص داده است و به احتمال زیاد شما دچار پرکاری تیروئید هستید.
علائم سطح پایین TSH یا هورمون تحریک کننده تیروئید به این قرار هستند:
- ضربان قلب تند و نامنظم
- کاهش وزن بدون دلیل
- لرزش در انگشتان دست
- عصبی بودن
- تپش قلب
- احساس خستگی
- تغییر در سیکل قاعدگی
- اسهل مکرر
- بی خوابی
- احساس گرسنگی بیش از حد
- تعریق زیاد
- نازک و خشک شدن موها
علل پرکاری تیروئید چیست؟
بیماری پرکاری تیروئید می تواند به علل مختلف ایجاد شود. بیماری گریوز یکی از اصلی ترین علل این عارضه است. گریوز یک بیماری خودایمنی است که موجب می شود آنتی بادی هایی که غده تیروئید را تحریک می کنند، بیش از اندازه هورمون تولید کنند. زنان بیشتر از مردان به این بیماری دچار می شوند. این بیماری می تواند ارثی باشد بنابراین اگر در خانواده شما شخصی به این بیماری مبتلاست، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید.
دیگر علل پرکاری تیروئید
- افراط در مصرف ید به عنوان یک عنصر حیاتی برای تولید هورمون های تیروئید
- التهاب تیروئید یا تیروئیدیت که باعث افزایش تولید هورمون های تیروئید می شود.
- وجود تومور در تخمدان یا بیضه
- تومور خوش خیم در تیروئید یا غده هیپوفیز
علائم سطح بالای آزمایش TSH
بالا بودن سطح TSH در خون به این معناست که میزان هورمون های تیروئید (T3 و T4) در خون شما پایین است و به همین دلیل غده هیپوفیز هورمون TSH بیشتری را ترشح می کند تا از این طریق غده تیروئید را تحریک به ترشح بیشتر هورمون کند.
بالا بودن سطح TSH نشانه کم کاری تیروئید هم می باشد.
علائم سطح بالای TSH عبارتند از:
- درد مفاصل
- احساس خستگی مفرط
- یبوست
- خونریزی شدید قاعدگی در زنان
- چاقی
- پف کردن صورت
- کم پشتی موها
- افسردگی
- گواتر
- ضربان قلب آهسته
- مشکلات حافظه
سطح TSH چگونه تغییر می‌کند؟
غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس با ترشح هورمون های محرک تیروئید، غده تیروئید را تحریک می کنند تا هورمون های T3 و T4 را تولید و در بدن آزاد کند.
اگر غده تیروئید شما به اندازه کافی هورمون های T3 و T4 تولید نکند، شما دچار کم کاری تیروئید می شوید و اگر میزان ترشح این هورمون ها بیشتر از رنج نرمال باشد، دچار پرکاری تیروئید می شوید. میزان این دو هورمون در خون رابطه مستقیم با سطح هورمون TSH و تغییرات آن در بدن شما دارد.
درمان سطح غیر طبیعی TSH
پزشک با انجام معاینه و تجویز چند آزمایش، در جریان تغییر سطح TSH خون شما قرار می گیرد و در صورت لزوم و برای بررسی های بیشتر ممکن است اسکن تیروئید یا سونوگرافی تیروئید هم برای شما تجویز کند.
اگر شما دچار کم کاری تیروئید باشید یعنی TSH شما بالا باشد، پزشک به شما دارو می دهد و دوز این دارو هم ممکن است با گذشت زمان تغییر کند.
اگر به بیماری پرکاری تیروئید دچار شده باشید و میزان هورمون TSH خون شما پایین باشد، ممکن است پزشک به شما داروی ضد تیروئید بدهد. انجام عمل تیروئیدکتومی و برداشتن بخشی از غده تیروئید هم یک راه دیگر برای درمان پرکاری تیروئید است.
سخن پایانی
در این مقاله به بیانی ساده گفتیم که TSH چیست و نقش آزمایش هورمورن محرک تیروئید برای پی بردن به وضعیت سلامت غده تیروئید را بیان کردیم.
سطوح غیرطبیعی هورمون TSH در بسیاری از افراد دیده می شود. این هورمون که از غده هیپوفیز ترشح می شود، بر غده تیروئید اثر می گذارد و این غده را برای افزایش یا کاهش ترشح هورمون های تیروئیدی (T3 و T4) تحریک می کند.
میزان بالای TSH معمولاً با میزان پایین هورمون های T3 و T4 همراه است و به معنای کم کاری تیروئید است. در صورتی که میزان پایین TSH نشان دهنده افزایش هورمون های تیروئید و در نتیجه پرکاری این غده است.