بعد از تمام شدن سرم چه کنیم؟ | نحوه بستن پیچ سرم
تزریق سرم یکی از بخشهای بسیار مهم در پروسهی درمانی بیماریهای مختلف میباشد. به کمک سرم میتوان انواع دارو را با سرعت مطلوب و ایمنی بالا وارد بدن فرد کرد و علاوه بر دارو، آب بدن بیمار را تامین نمود. نصب سرم به بیمار پروسهای تقریبا پیچیده است که معمولا پیشنهاد میشود برای آن از یک پرستار و یا بهیار کمک گرفتهشود. اما جداسازی سرم پس از اتمام آن امری آسان است که در این مطلب به معرفی مراحل آن خواهیم پرداخت.
آخرین قطره از مایع سرم به آرامی پایین میآید و کیسه سرم خالی میشود. در این لحظه، ممکن است سوالات زیادی به ذهن شما هجوم بیاورد: «حالا باید چه کار کنم؟ آیا این یک وضعیت اورژانسی است؟ آیا باید فوراً کاری انجام دهم؟» قبل از هر چیز، یک نفس عمیق بکشید. جای هیچگونه نگرانی نیست. ما اینجا هستیم تا قدم به قدم، با آرامش و اطمینان، شما را در این فرآیند ساده راهنمایی کنیم.
این راهنما مانند یک دوست باتجربه و آرام در کنار شماست تا یک کار ناآشنا را به یک رویه ساده و ایمن تبدیل کند. ما همه چیز را پوشش خواهیم داد؛ از اولین و سادهترین کاری که باید انجام دهید گرفته تا نحوه مراقبت از دست یا بازوی خود پس از اتمام کار. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی، هرگونه اضطراب و عدم اطمینان را از بین ببریم و به شما کمک کنیم این مرحله را با موفقیت و ایمنی کامل پشت سر بگذارید. در ادامه راهنمای قطع کردن سرم را به صورت راهنمای فوری و راهنمای جامع در اختیار شما کاربران گرامی قرار خواهیم داد.
انواع روش های تزریق دارو به بدن
- تزریق زیر جلدی SC subcutaneous
- داخل عضله IM intramuscular
- داخل جلدی ID intradermal
- وریدی IV intravenous
مراحل کشیدن سرم پس از اتمام (راهنمای فوری)
- در ابتدا پنبه و چسب را آماده کنید.
- اگر در منزل هستید و تزریق سرم در منزل انجام داده و حالا قصد کشیدن سرم را دارید، ابتدا چسب پانسمان و پد الکلی و مقداری پنبه را تهیه کنید و آن را برای کشیدن سرم در دسترس بگذارید.
- پنبه را در محل بگذارید و سوزن را بردارید و به محل فشار وارد کنید.
- استرس نداشته باشید. دستانتان را ضدعفونی کرده و سرم را ببندید و سپس درست پیش از بیرون کشیدن سوزن و یا آنژیوکت، گاز استریل یا پنبه را به آرامی روی محل قراردهید تا وقتی سوزن را بردارید، بتوانید بلافاصله فشار وارد کنید. در این مرحله، از بیمار بخواهید که پنبه را با فشار چند دقیقهای نگه دارد. توجه داشتهباشید در صورتی که بیمار تحت درمان ضد انعقاد مانند هپارین یا وارفارین است، فشار را به مدت 5 دقیقه نگه دارید.
- لوازم مرتبط با تزریق را در یک کیسه زباله مجزا بریزید.
- لوازم تزریقات را بلافاصله پس از کشیدن سرم دور بریزید. نگه داشتن لوازم حاوی خون و دارو امری کاملا غیر بهداشتی و خطرناک است و به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
- بازوی بیمار را بررسی کنید و بانداژ کنید.
- در صورت ادامه پیدا کردن خونریزی، محل سرم را از نظر خونریزی یا کبودی ارزیابی کنید. در صورتی که محل به طور فعال خونریزی نمیکند، یک باند فشاری با گاز و نوار چسب بزنید. اگر محل هنوز خونریزی دارد، فشار را حفظ کنید و بعد از چند دقیقه مجدداً محل را بررسی کنید و مشکل را با یک پرستار در میان بگذارید.
- دستکشهای خود را بردارید، بهداشت دستها را انجام دهید .
- در مرحله آخر نوبت آن میرسد که دستکشهای خود را بردارید و سریعا دور بیندازید و سپس دستان خود را با آب و صابون یا ژل ضدعفونیکننده دست، ضدعفونی نمایید.
انجام کلیه امور پرستاری و تزریقات در منزل توسط تیم مجرب نبض اول در تمام مناطق تهران و کرج
۱. جریان سرم را متوقف کنید
قبل از اینکه هر کار دیگری انجام دهید، قبل از اینکه به دنبال وسایل بگردید یا با کسی تماس بگیرید، اولین و حیاتیترین وظیفه شما متوقف کردن جریان سرم است. این کار را مانند بستن شیر آب در نظر بگیرید. این سادهترین و در عین حال مهمترین گام برای شروع است.
نحوه بستن گیره غلتکی سرم
به لوله شفاف و بلندی که از کیسه سرم به سمت دست شما آمده است نگاه کنید. روی این لوله، یک قطعه پلاستیکی کوچک با یک چرخ دنده مشاهده میکنید که میتواند بالا و پایین برود. این قطعه «گیره غلتکی» (Roller Clamp) نام دارد و در واقع ترمز سیستم سرم شماست. گاهی به آن «پیچ سرم» نیز گفته میشود، اما عملکرد هر دو یکی است.
برای بستن آن، به سادگی با انگشت شست خود، چرخ دنده را به سمت پایین، یعنی به سمت انتهای باریکتر گیره، بغلتانید. این کار را محکم انجام دهید تا جایی که دیگر حرکت نکند. با این کار، خواهید دید که لوله سرم فشرده و مسطح میشود. تمام شد! جریان سرم اکنون به طور کامل متوقف شده است.
رفع یک ترس رایج: اگر حباب هوا وارد رگ شود چه؟
یکی از بزرگترین و شایعترین نگرانیهای افراد این است که با خالی شدن کیسه سرم، هوا وارد لوله شده و از طریق رگ به بدنشان آسیب برساند. اجازه دهید با قاطعیت خیال شما را راحت کنیم: این یک ترس بسیار رایج است، اما در مورد سرمهای معمولی که به دست یا بازو متصل میشوند (سرمهای محیطی)، کاملاً بیاساس است.
دلیل آن ساده است: فشار خون داخل رگهای شما کمی بالاتر از فشار هوای داخل لوله سرم است. این اختلاف فشار به طور طبیعی از ورود آسان هوا به داخل رگ جلوگیری میکند. برای اینکه ورود هوا به رگ (آمبولی هوا) خطرناک باشد، نیاز است که مقدار بسیار زیادی هوا (چندین سیسی) به صورت فعال و با فشار به داخل رگ تزریق شود؛ اتفاقی که هرگز در اثر خالی شدن یک کیسه سرم که با نیروی جاذبه کار میکند، رخ نمیدهد. بنابراین، دیدن چند حباب کوچک در انتهای لوله سرم نباید باعث نگرانی شما شود. با بستن گیره غلتکی، شما اولین و مهمترین گام ایمنی را برداشتهاید. این اقدام ساده نه تنها جریان را متوقف میکند، بلکه به شما آرامش خاطر میدهد تا با تمرکز و بدون استرس، مراحل بعدی را انجام دهید.
۲. آمادهسازی برای جدا کردن: رویکردی تمیز و آرام
پس از اینکه جریان سرم را متوقف کردید، نوبت به آمادهسازی برای جدا کردن آن میرسد. این مرحله نیازمند رعایت بهداشت و داشتن آرامش است تا همه چیز به درستی و ایمنی انجام شود.
قانون طلایی: اول بهداشت
قبل از اینکه به محل آنژیوکت، لولهها یا هر یک از وسایل خود دست بزنید، مهمترین کار شستن کامل دستها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه است. تمام قسمتهای دست، بین انگشتان و زیر ناخنها را به خوبی بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از یک ضدعفونیکننده دست با پایه الکل استفاده کنید. این قدم ساده، بهترین سپر دفاعی شما در برابر ورود میکروبها به بدن و جلوگیری از عفونت است.
جعبه ابزار ساده خود را آماده کنید
برای این کار به تجهیزات پیچیدهای نیاز ندارید. کافی است این چند وسیله ساده را آماده کرده و در دسترس خود قرار دهید تا در حین کار نیازی به جستجو نداشته باشید:
- یک تکه گاز استریل یا یک گلوله پنبه تمیز
- چسب پزشکی یا یک چسب زخم تمیز
- یک کیسه زباله کوچک برای دور انداختن وسایل استفاده شده
آماده کردن این وسایل از قبل، به شما کمک میکند تا تمام مراحل را با تمرکز و بدون وقفه انجام دهید.
۳. خارج کردن آنژیوکت از دست
این مرحله به سوالات “نحوه درآوردن انژیوکت از دست” و “نحوه درآوردن سرم از دست” پاسخ میدهد، زیرا منظور عموم از عبارت دوم، معمولاً همین کار است.
- آمادهسازی: گاز استریل یا پنبه تمیزی که از قبل آماده کردهاید را در دست دیگر خود نگه دارید تا آماده استفاده باشد.
- باز کردن چسب و پانسمان: به آرامی و با دقت، لبههای چسب پزشکی یا پانسمان شفافی که آنژیوکت را روی پوست شما نگه داشته است، بلند کنید. با پوست خود مهربان باشید. اگر چسب خیلی محکم است، یک گوشه آن را آزاد کرده و به آرامی و با زاویه کم، موازی با سطح پوست، آن را بکشید. هرگز چسب را به صورت عمودی و به سمت بالا نکشید، زیرا این کار میتواند به پوست آسیب برساند.
- تکنیک خروج آنژیوکت:
- پس از اینکه آنژیوکت از چسبها آزاد شد، گاز استریل خود را درست بالای نقطهای که آنژیوکت وارد پوست شده قرار دهید، اما هنوز فشاری وارد نکنید.
- با دست دیگر، قسمت پلاستیکی آنژیوکت را بگیرید.
- در یک حرکت یکنواخت، روان و سریع، کاتتر را مستقیم به بیرون بکشید. بسیار مهم است که آن را با زاویهای کم و تقریباً موازی با سطح پوست خارج کنید. از کشیدن آن به سمت بالا و با زاویه زیاد خودداری کنید.
۴. مهمترین اقدام پس از خروج آنژیوکت
این مرحله به سوال کلیدی “بعد از تمام شدن سرم چه کنیم” پاسخ میدهد و بر مراقبتهای فوری پس از خروج آنژیوکت تمرکز دارد.
- فشار مستقیم و فوری: به محض اینکه کاتتر از پوست خارج شد، بلافاصله و محکم با گاز استریل روی محل فشار وارد کنید. از انگشتان دست دیگر خود برای اعمال فشار مستقیم و پایدار استفاده کنید.
- مدت زمان فشار: این فشار را حداقل به مدت ۲ تا ۳ دقیقه بدون برداشتن و نگاه کردن حفظ کنید. اگر لازم است، از ساعت یا تایمر گوشی خود استفاده کنید. این مرحله برای جلوگیری از خونریزی و به حداقل رساندن کبودی بسیار حیاتی است.
- نکته ایمنی بسیار مهم: اگر از داروهای رقیقکننده خون (مانند وارفارین، هپارین، آسپرین، پلاویکس، زالرتو و غیره) استفاده میکنید، باید فشار را برای مدت طولانیتری، یعنی حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه، اعمال کنید. اگر در این مورد شک دارید، جانب احتیاط را رعایت کرده و فشار را برای مدت طولانیتر حفظ کنید.
پانسمان محل: پس از اتمام زمان مورد نظر، گاز را به آرامی بردارید تا محل را از نظر خونریزی بررسی کنید. اگر خونریزی متوقف شده بود، میتوانید یک چسب زخم تمیز روی آن بزنید یا یک تکه گاز استریل جدید را با چسب پزشکی محکم کنید. اگر همچنان خونریزی خفیفی وجود داشت، مجدداً برای چند دقیقه دیگر فشار را اعمال کنید.
پس از جدا کردن سرم: چه چیزی طبیعی است و چه زمانی باید نگران شد؟
پس از خارج کردن آنژیوکت، بدن شما فرآیند ترمیم را آغاز میکند. دانستن اینکه چه علائمی طبیعی هستند و چه علائمی نیاز به توجه دارند، به شما آرامش خاطر میدهد.
علائم کاملاً طبیعی
مشاهده موارد زیر پس از خارج کردن آنژیوکت بسیار شایع و کاملاً طبیعی است:
- خروج یک قطره کوچک خون در لحظه خارج کردن کاتتر.
- ایجاد یک کبودی کوچک در اطراف محل ورود آنژیوکت طی یک یا دو روز آینده.
- احساس درد یا حساسیت خفیف در محل برای یک روز.
علائم هشداردهنده (چه زمانی با پزشک یا پرستار تماس بگیریم؟)
اگرچه عوارض جدی نادر هستند، اما هوشیاری نسبت به علائم هشداردهنده اهمیت دارد. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، لطفاً با پزشک، پرستار در منزل یا مرکز درمانی خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است نشانه عفونت یا التهاب ورید (فلبیت) باشند:
- خونریزی که پس از ۱۰ دقیقه فشار مستقیم و مداوم متوقف نمیشود.
- درد، تورم یا قرمزی قابل توجه در محل آنژیوکت که به جای بهبود، با گذشت زمان بدتر میشود.
- احساس گرما در محل ورود آنژیوکت در مقایسه با پوست اطراف.
- خروج هرگونه چرک یا ترشح از محل.
- تب یا لرز.
پرسش و پاسخهای متداول
آیا ورود کمی هوا به داخل لوله سرم خطرناک است؟
خیر. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، برای یک سرم محیطی استاندارد در دست یا بازو، مقدار بسیار کمی هوا که ممکن است در انتهای لوله باقی بماند، هیچ خطری ندارد. فشار طبیعی رگهای شما مانع از ورود آن میشود و برای ایجاد یک مشکل جدی (آمبولی هوا) به حجم بسیار زیاد و تزریق فعال هوا نیاز است که در این شرایط غیرممکن است.
جای آنژیوکت کبود و کمی دردناک شده، طبیعی است؟
بله، این حالت کاملاً طبیعی است. کبودی زمانی رخ میدهد که مقدار بسیار کمی خون از محل ورود سوزن به زیر پوست نشت کند. این کبودی معمولاً طی چند روز آینده تغییر رنگ داده و به تدریج محو میشود. درد خفیف نیز طبیعی است و به زودی برطرف خواهد شد.
چسب و پانسمان را تا چه مدت باید روی دستم نگه دارم؟
توصیه میشود پانسمان را حداقل برای چند ساعت و حداکثر تا ۲۴ ساعت روی محل نگه دارید. هدف اصلی، تمیز و خشک نگه داشتن محل زخم در ساعات اولیه برای جلوگیری از عفونت است. پس از آن میتوانید آن را بردارید.
بعد از درآوردن آنژیوکت میتوانم دوش بگیرم؟
بله، به طور کلی دوش گرفتن مانعی ندارد. بهتر است چند ساعت صبر کنید و در روز اول، از کشیدن لیف یا صابون به طور مستقیم روی آن ناحیه خودداری کنید.
اگر محل آنژیوکت دوباره شروع به خونریزی کرد چه کار کنم؟
آرامش خود را حفظ کنید. بنشینید و مجدداً با یک گاز تمیز، فشار مستقیم و محکم را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی محل اعمال کنید. در اکثر موارد، این کار برای توقف خونریزی کافی است. اگر خونریزی متوقف نشد، با مرکز درمانی خود تماس بگیرید.
آیا میتوانم خودم در خانه سرم را جدا کنم؟
این سوال بسیار مهمی است. در حالت ایدهآل، تمام اقدامات مربوط به سرمتراپی باید توسط یک فرد آموزشدیده (پرستار یا پزشک) انجام شود. این راهنما برای شرایطی تهیه شده است که تیم درمانی شما به طور مشخص به شما آموزش داده و اجازه این کار را داده باشند، یا در شرایط اضطراری تحت راهنمایی تلفنی آنها باشید. اگر کوچکترین شکی دارید، امنترین کار همیشه تماس با پرستار، پزشک در منزل یا مرکز خدمات درمانی در منزل است. ایمنی شما اولویت اول است.
