بیشتر بیمارانی که به دلایل مختلف در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها بستری هستند، در طول درمان خود، به تزریق سرم نیاز خواهند داشت. تزریق سرم نه تنها مایع و الکترولیت‌های بدن بیماران را تأمین می کند، بلکه در اغلب موارد راهی است برای تزریق داروهای مورد نیاز آن‌ها به همین دلیل مهارت رگ گرفتن برای تزریق سرم یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های مورد نیاز پرستاران می‌باشد. به همین دلیل تصمیم داریم در این مقاله درباره محل تزریق سرم در دست و نحوه صحیح رگ گرفتن از بیماران مطالبی را ارائه دهیم؛ پس با ما همراه باشید.
محل تزریق سرم در دست
برای انتخاب محل تزریق سرم در دست باید به راحت بودن بیمار، وضعیت قرار گرفتن او، میزان توانایی نگهداشتن سوزن در ورید، نوع سرم و عوارض احتمالی ناشی از تزریق سرم توجه شود.
در اغلب موارد به نظر می‌رسد وریدهای موجود در پشت دست و ساعد و هم چنین وریدهای موجود در ناحیه جلوی آرنج مناسب‌ترین محل تزریق سرم در دست هستند چراکه وریدهای این نواحی معمولاً سطحی و ضخیم هستند و نزدیک شریان‌ها قرار گرفته‌اند و تنها در ده درصد بیماران ممکن است شریانی در ناحیه آرنج قرار گرفته باشد و با ورید اشتباه گرفته شود.
روش صحیح و اصولی رگ گرفتن برای تزریق سرم و آمپول
در ادامه نحوه صحیح رگ گرفتن با جزئیات ارائه می‌شود:
- پیش از هر کاری دستکش بپوشید و از ماسک و محافظ چشم استفاده کنید.
- با بررسی نواحی مختلف دست بیمار، ورید مناسب را انتخاب کنید.
- محل تزریق سرم در دست را ضدعفونی کنید.
- محل رگ‌گیری را تعیین کنید و ده تا پانزده سانتی‌متر بالاتر از آن، گارو را ببندید.
- از بیمار بخواهید تا دست خود را به حالت مشت درآورد تا ورید متسع شود.
- نبض رادیال را چک کنید تا مطمئن شوید جریان خون وریدی قطع نشده است.
- با زاویه ده تا سی درجه، کاتتر را وارد ورید کنید، اگر کاتتر به درستی وارد ورید شده‌باشد، خون وارد آنژیوکت می‌شود و حال باید زاویه ورود آنژیوکت را کاهش دهید.
- با دست دیگر خود سه سانتی‌متری بالای محل رگ گیری را فشار دهید و کاتتر را در ورید فیکس کنید و سپس گارو را آزاد کنید و سر سوزن را از ورید بیرون بکشید.
- سپس آنژیوکت را هم با استفاده از چسب فیکس کنید.
- سر سوزن را به سطل مخصوص دفع بیندازید.
- در انتها دستکش‌های خود را از دستتان بیرون بیاورید.
مناطق ممنوع جهت رگ گیری
بهتر است موقع رگ گرفتن به موارد زیر توجه کنید:
- از نواحی که درگیر عفونت، ترومبوز یا التهاب هستند، رگ گیری نکنید چراکه رگ گیری از محل عفونت، باعث ورود عفونت به جریان خون می‌شود.
- محل تزریق سرم در دست نباید علائم عفونت نظیر گرمی، قرمزی و تورم را نشان دهد.
- از اندام‌هایی که تحت ماستکتومی هستند یا فیستول گرافت دارند، رگ‌گیری نکنید.
تاثیر سن افراد در رگ گیری
در بیماران مسن یا بیماران خیلی جوان و کم سن، جداره وریدها شکننده است و ممکن است حین رگ گیری ورید پاره شود بنابراین بهتر است از پشت دست آن‌ها رگ گیری انجام نشود.
تزریقات عضلانی
تزریق عضلانی هم مانند تزریق وریدی از رایج‌ترین انواع تزریقات هستند.
گاهی در شرایطی که تزریق دارو به داخل ورید آسیب زننده باشد یا استفاده از داروهای خوراکی باعث کم اثر شدن دارو یا آسیب به دستگاه گوارش بیمار شود، تزریق عضلانی پیشنهاد می شود. هم چنین به دلیل قوی بودن سیستم خون‌رسانی عضلانی، جذب دارو پس از تزریق در عضله سریع‌تر اتفاق می‌افتد و بافت عضله دارو را برای مدت زمان طولانی‌تری در خود نگه می‌دارد.
محل دقیق تزریق عضلانی
تزریق عضلانی در عضله‌های نواحی مختلف بدن قابل انجام است از جمله در ماهیچه دلتوئید موجود در قسمت فوقانی بازو ولی این قسمت می‌تواند میزان کمی از دارو را دریافت کند به همین دلیل معمولاً پزشکان، تزریق در این ناحیه را توصیه نمی‌کنند.
ناحیه دیگر بدن که امکان تزریق عضلانی را دارد، ناحیه مفصل ران در لگن است که این ماهیچه کاملاً ضخیم است و هیچ کدام از اعصاب و رگ‌های اصلی از آن عبور نمی‌کنند و بنابراین یک ناحیه امن برای تزریق عضلانی در کودکان بالای ۷ ماه و بزرگسالان محسوب می‌شود.
عضلات چهار سر ران هم به عنوان محلی برای تزریق عضلانی مناسب هستند؛ هم چنین عضلات موجود در باسن‌ها هم برای تزریق عضلانی استفاده می‌شوند ولی به دلیل عبور رگ سیاتیک در این ناحیه بسیاری از پزشکان تزریق به این عضلات را توصیه نمی‌کنند.
آموزش تزریق عضلانی
- پیش از تزریق دستان خود را با آب و صابون بشویید.
- تجهیزات لازم برای تزریق از جمله پنبه الکلی، پد استریل، محافظ سوزن سرنگ، دارو و سوزن استریل را آماده کنید.
- محل تزریق را مشخص کنید و پوست آن ناحیه را با دو انگشت کمی ماساژ دهید تا عضله شل شود، سپس با الکل ضدعفونی کنید.
- دارو را طبق تجویز پزشک آماده کنید و به درون سرنگ بکشید.
- سوزن را با زاویه ۹۰ درجه وارد عضله کنید و سپس آن را محکم بگیرید و پلانچر را به عقب بکشید، اگر خون وارد سرنگ نشد، یعنی سوزن را به محل مناسب وارد کرده‌اید.
- پلانچر را به آرامی فشار دهید تا دارو تزریق شود.
- پس از اتمام دارو، سوزن را از عضله بیرون بکشید و داخل محافظش قرار دهید.
- محل تزریق را با استفاده از گاز استریل فشار دهید تا خون‌ریزی احتمالی متوقف شود.
بهترین عروق برای رگ گیری
مناسب ترین عروق برای رگ گیری، عروق موجود در دست و ساعد هستند و بهتر است برای رگ گیری از عروق پا استفاده نشود.
استفاده از عروق پا برای رگ گیری تنها در اطفال جایز است.
بهترین ورید برای رگ گیری در بزرگسالان، ورید های بازیلیک، سفالیک و حفره آرنج است.
سخن پایانی
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مهارت‌های پرستاران، سرم زدن و انجام انواع تزریقات است. آشنایی با اصول اولیه و شناخت تجهیزات و هم چنین داشتن دانش کافی برای یافتن بهترین محل تزریق سرم در دست و دانستن نحوه صحیح رگ گرفتن می‌تواند علاوه بر اینکه کار پرستاران را راحت‌تر می‌کند، بیماران را نیز با کمترین عوارض و مشکلات ناشی از تزریق سرم مواجه کند.
تزریقات عضلانی به دلیل جذب سریع و عوارض احتمالی کم، بسیار رایج است. بهترین عضله برای تزریق به این شیوه، عضله موجود در ناحیه مفصل ران در لگن است که می‌تواند در بزرگسالان و نوزادان بالای هفت ماه استفاده شود.