احتمالاً برای اغلب ما پیش آمده است که به دلایل مختلف نیاز به تزریق سرم داشته باشیم، این پروسه به اندازه کافی استرس‌زاست و انجام آن در منزل با رعایت یکسری اصول می‌تواند کمک کننده باشد؛ به همین دلیل در این مقاله در خصوص سرم تراپی در منزل به تفصیل صحبت کرده‌ایم تا بیشتر با این پروسه آشنا شوید.
کاربرد سرم تراپی
سرم تراپی یا سرم درمانی به تزریق سرم به درون ورید بیمار اطلاق می‌شود. این عمل معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که بیمار مایعات زیادی را به دلایل مختلف از جمله خونریزی، ابتلا به بیماری‌هایی نظیر اسهال و استفراغ یا سوختگی از دست داده باشد.
هم چنین می‌توان سرم‌ها را اشکال تزریقی دارو یا واسطه‌ای برای تزریق دارو در نظر گرفت. سرم‌ها از نظر ظاهری تفاوت چندانی با هم ندارند ولی کاربرد هر یک متفاوت است و حتماً باید طبق نظر پزشک استفاده شوند.
مراحل انجام سرم تراپی
اغلب بیماران، چه آن‌ها که با دلایل مختلف در بیمارستان‌ها بستری هستند و چه بیمارانی که در خانه از آن‌ها نگهداری می‌شود، به سرم تراپی نیاز پیدا می‌کنند؛ تأمین مایعات و الکترولیت‌های مورد نیاز بیمار از یکسو و تزریق دارو از طریق سرم از سوی دیگر، از علل نیاز بیماران به تزریق سرم است؛ از این رو مهارت تزریق سرم یکی از مهم‌ترین توانمندی‌‌هایی است که پرستاران باید دارا باشند.
پرستاران علاوه بر دانش کافی در زمینه سرم تراپی باید از تجربه کافی نیز برخوردار باشند تا بتوانند خدمات خوبی را ارائه دهند. به دلیل اهمیت برخورداری از این مهارت، مراحل آن را مرور می‌کنیم:
- قبل از اقدام برای تزریق سرم حتماً دست‌های خود را بشویید.
- پوشیدن دستکش و استفاده از ماسک ضروری است.
- ورید مناسب بیمار را برای تزریق سرم انتخاب کنید.
- محل تزریق سرم را ضدعفونی کنید.
- ده تا پانزده سانتی‌متری بالاتر از محل تزریق را با گارو ببندید.
- در این مرحله بیمار باید دست خود را مشت کند تا ورید متسع شود.
- نبض رادیال بیمار را چک کنید تا از جریان خون وریدی مطمئن شوید.
- کاتتر را با زاویه ۱۰ تا ۳۰ درجه داخل ورید کنید، اگر همه چیز درست انجام شده باشد، خون باید وارد آنژیوکت شود.
- زاویه ورود آنژیوکت را کم کنید و کاتتر را در ورید فیکس کنید.
- گارو را باز کنید و سر سوزن را از ورید خارج کنید.
- آنژیوکت را با چسب فیکس کنید.
پس از آماده شدن آنژیوکت باید نوع سرم و میزان سرعت انفوزیون را طبق دستور پزشک تنظیم کنید.
هم چنین داروها و ترکیباتی را که باید در سرم اضافه شود، به آن اضافه کنید و میزان سرم تجویز شده را روی سرم مشخص کنید.
عوارض و مشکلات ناشی از تزریق سرم بدون نسخه پزشک متخصص
سرم عملکردی مشابه دارو دارد و در برخی مواقع نه تنها کمک کننده نیست، بلکه آسیب‌زننده هم هست. سرم‌ها انواع مختلفی دارند که پزشک با توجه به سوابق درمانی بیمار، آن‌ها را تجویز می‌کند. فرض کنید شخصی با بیماری زمینه‌ای مثل دیابت در خانه یا درمانگاه بدون تجویز پزشک اقدام به تزریق سرم قندی نمکی کند؛ مسلماً با توجه به قند موجود در این سرم، بیمار افزایش شدید قند خون خواهد داشت و ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری به او وارد شود.
صرف نظر از انتخاب اشتباه نوع سرم، میزان دریافت سرم و همین طور سرعت دریافت آن هم نیاز به نظر و تجویز پزشک داره چراکه می‌تواند عوارضی مانند انباشت مایع یا پایین آمدن ناگهانی دمای بدن را به همراه داشته باشد.
دلیل نیاز افراد به سرم
اغلب بیماران به دلیل افت فشار خون یا مسمومیت نیاز به تزریق سرم پیدا می‌کنند، ولی این‌ها تنها دلایل سرم تراپی نیستند. جای گزینی مایعات از دست رفته بدن، تنظیم سطح الکترولیت‌های بدن، درمان عفونت‌های باکتریایی و قارچی، تزریق برخی داروها، درمان کم آبی بدن و… از جمله دلایل استفاده از انواع سرم است. به عنوان مثال برخی از داروها مانند ویتامین‌ها، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ با استفاده از سرم به بیماران تزریق می‌شود.
هم چنین در بیماری‌هایی مانند نقص سیستم ایمنی بدن، سرطان‌ها، نارسایی قلبی، آرترید روماتوئید و غیره سرم تراپی کاربرد دارد و از آن جایی که این بیماری‌ها آسیب‌زننده و جدی هستند، تزریق سرم هم باید زیر نظر پزشک انجام شود.
تزریق سرم در منزل چگونه است و چه شرایطی دارد؟
وقتی بیمار می‌شویم ممکن است به سرم تراپی نیاز پیدا کنیم ولی گاهی این روند باید در فواصل زمانی برای برخی بیماری‌ها تکرار شود. بسیاری از افراد به دلایل مختلف از حضور در بیمارستان‌ها یا درمانگاه‌ها برای تزریق سرم امتناع می‌کنند که این دلایل می‌تواند ترس از محیط، فاصله زیاد یا هراس از انتقال بیماری‌های ویروسی حین سرم تراپی باشد؛ خصوصاً در شرایط فعلی و با شیوع ویروس کرونا این هراس بیش از پیش شده است؛ بنابراین تنها راه ایمن و آسان، تزریق سرم در منزل است. سرم تراپی در منزل باعث می‌شود بیمار استرس محیط‌های درمانی را تجربه نکند و در شرایط آرام خانه، درمان خود را ادامه دهد و هم چنین در وقت و هزینه بیمار و خانواده او صرفه‌جویی می‌شود؛ ولی این کار شرایطی دارد که مهم‌ترین آن‌ها اجتناب از تزریق سرم بدون نسخه پزشک است. سرم و دیگر داروهایی که به آن اضافه می‌شود حتماً باید توسط پزشک مشخص شود و سپس توسط یک پرستار ماهر در خانه به بیمار تزریق شود.
هزینه و تعرفه سرم تراپی در منزل
تعرفه سرم تراپی در منزل با توجه به فاکتورهای مختلفی تعیین می‌شود به همین دلیل برای اطلاع از هزینه‌های دقیق سرم تراپی در منزل بهتر است با شماره تلفن‌های مرکز خدمات پرستاری در منزل نبض اول تماس بگیرید.
موارد مهم در سرم تراپی بیماران کرونایی
اولین نکته مهمی که در سرم تراپی بیماران کرونایی باید در نظر گرفته شود، سرم تراپی بر اساس تجویز پزشک است و بیماران و همراهان آن‌ها باید از هرگونه اقدام خودسرانه اجتناب کنند. نکته بعدی رعایت اصول بهداشتی برای عدم سرایت بیماری به پرستاران و اطرافیان است. بخشی از این اصول با استفاده از دستکش، شیلد و ماسک از سوی پرستاران قابل انجام است. هم چنین رعایت اصول صحیح دفع وسایل استفاده شده در پروسه سرم تراپی در این دوران بیش از پیش حائز اهمیت است.
تزریق زیر جلدی چیست و مراحل انجام آن
تزریق زیر جلدی به تزریقی گفته می‌شود که در آن، سوزن به بافت زیرجلدی وارد می‌شود. این بافت که بین پوست و عضله وجود دارد، در واقع همان بافت چربی است.
بافت چربی موجود در زیر پوست دارای رگ‌های خونی اندکی است و به همین دلیل جذب دارو در تزریق زیرجلدی آهسته‌تر انجام می‌شود. برای تزریق زیر جلدی مراحل زیر را انجام دهید:
- پیش از هر کاری دارو را آماده کنید و در سرنگ بکشید.
- دستکش بپوشید و از ماسک استفاده کنید.
- محل تزریق را ضدعفونی کنید.
- سرنگ را با دست غالب خود بگیرید و در میان انگشت شست و اشاره قرار دهید.
- پوست محل تزریق را با دست دیگر بگیرید و سوزن را با زاویه ۹۰ درجه یا ۴۵ درجه (برای افراد لاغر که بافت چربی کمی دارند) وارد کنید.
- پیستون سرنگ را فشار دهید تا دارو به زیر جلد منتقل شود و سپس سوزن را با همان زاویه از بدن بیمار خارج کنید.
- در صورت خونریزی از محل تزریق، آن را با یک پد پنبه‌ای کمی فشار دهید.
سرعت مناسب سرم چقدر باید باشد و علت کم بودن سرعت آن چیست؟
سرعت مناسب سرم به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد از جمله دستور پزشک، نوع سرم و همین طور ست سرمی که استفاده می‌شود. به عنوان مثال در ست‌های سرم معمولی یا ماکروست‌ها قطره‌ساز می‌تواند، ۱۰، ۱۵ یا ۲۰ قطره را از خود عبور دهد و در میکروست‌ها قطره‌ساز تا ۶۰ قطره را نیز از خود عبور می‌دهد.
با این حال ممکن است گاهی سرعت سرم کم شود که می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- ارتفاع ظرف سرم
- چگونگی قرارگیری عضوی که دارای کاتتر است.
- گرفتگی لوله ست سرم
- انسداد سر کاتتر
- وجود حباب هوا در ست سرم
- محل کاتتر در ورید
سخن پایانی
سرم تراپی در منزل؛ خدمات سرم تراپی در خانه (شبانه روزی) و بررسی نکات مهم سرم تراپی خود می‌تواند درمان باشد یا بخشی از درمان بیمار محسوب شود به همین دلیل باید کاملاً جدی گرفته شود و حتی در شرایطی که امکان استفاده از مراکز درمانی برای سرم تراپی فراهم نیست، از خدمات تزریق سرم در منزل زیر نظر پزشک استفاده شود.