آزمایش FBS (قند‌خون‌ناشتا)+تفسیر‌آن

اگر علائمی مانند تشنگی شدید، تکرر ادرار، کاهش وزن بی‌دلیل، گرسنگی بیش‌ازحد و احساس گزگز در دست‌ها یا پاها دارید، لازم است این مقاله را بخوانید چون ممکن است پزشک‌تان برای بررسی دیابت، آزمایش fbs تجویز کند. اگر پزشک‌تان تشخیص دهد که سطح قند خون بسیار بالاست یا علائم کلاسیک قند خون بالا در شما دیده شود، ممکن است حتی به تکرار آزمایش هم نیاز داشته باشید.

fbs در آزمایش خون چه اهمیتی دارد؟

طبق آمار CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها)، حدود ۳۸ میلیون کودک و بزرگسال در ایالات متحده، یعنی بیش از ۱۱٪ جمعیت، به دیابت مبتلا هستند. با این حال، میلیون‌ها نفر از این بیماری بی‌خبرند چون ممکن است علائمی نداشته باشند. پس برای تشخیص دیابت نوع ۲، پزشک ممکن است یکی از این آزمایش‌ها را تجویز کند: قند خون ناشتا یا قند خون تصادفی که که هر دو آزمایش، میزان گلوکز (قند) موجود در خون شما را اندازه‌گیری می‌کنند. بررسی سطح قند خون، به پزشک برای تشخیص دیابت کمک می‌کند. این آزمایش‌ها معمولاً در مطب پزشک، آزمایشگاه یا بیمارستان با نمونه‌گیری از خون یا با سوزن کوچک انجام می‌شود. اما تیم نبض اول برای انجام این آزمایش در منزل شما در تهران یا کرج آماده است.

دلایل تجویز آزمایش fbs چیست ؟

• به عنوان بخشی از آزمایش‌های مهم دیابت سالانه و بررسی تغییرات قند خون در طول زمان
• برای زنان باردار، به منظور بررسی تأثیر هورمون‌های بارداری بر قند خون
• اگر علائم دیابت، سابقه خانوادگی یا عوامل خطر داشته باشید
• اگر قبلاً سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی بوده باشد

بسیاری از افراد مبتلا به پیش‌دیابت، دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری در ابتدا هیچ علائمی ندارند.

چه آزمایش‌هایی برای تشخیص دیابت استفاده می‌شود؟

پزشکان از چند آزمایش برای تشخیص دیابت و پیش‌دیابت استفاده می‌کنند که برای اطلاعات دقیق تر می‌توانید آزمایش های مهم برای دیابت را مطالعه کنید.

آزمایش قند خون ناشتا (FPG)

• پس از حداقل ۸ ساعت ناشتایی انجام می‌شود.
• دقیق‌ترین نتایج در صبح به‌دست می‌آیند.

آزمایش A1C

• میانگین قند خون سه ماه گذشته را نشان می‌دهد.
• نیازی به ناشتا بودن ندارد.
• در برخی موارد مثل سه‌ماهه دوم و سوم بارداری یا بیماری‌های خونی ممکن است دقیق نباشد.
• نتایج به‌صورت درصد ارائه می‌شود (مثلاً A1C = 7%).

بیشتر بخوانید: آزمایش CBC چیست و علائم اختصاری آن به چه معناست؟

آزمایش قند خون تصادفی

• در هر زمان از روز انجام می‌شود.
• در مواردی که علائم دیابت وجود دارد اما زمان کافی برای ناشتا بودن نیست، به‌کار می‌رود.

آزمایش غربالگری با گلوکز (Glucose Challenge Test)

• برای تشخیص دیابت بارداری استفاده می‌شود.
• نیازی به ناشتایی نیست.
• اگر قند خون بیشتر از ۱۳۵ تا ۱۴۰ mg/dL باشد، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی توصیه می‌شود.

آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

• برای تشخیص دیابت نوع ۲، پیش‌دیابت و دیابت بارداری.
• پرهزینه‌تر و سخت‌تر از سایر تست‌ها است.
• نیاز به ناشتا بودن دارد.
• قند خون قبل و ۲ ساعت پس از مصرف شربت قندی اندازه‌گیری می‌شود.

در دوران بارداری، قند خون در فواصل ساعتی به مدت ۲ تا ۳ ساعت اندازه‌گیری می‌شود.

تفسیر نتایج آزمایش fbs:

برای تفسیر نتایج آزمایش FBS (قند خون ناشتا)، باید مقدار قند خون (به میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) را با محدوده‌های استاندارد مقایسه کرد. در حالت کلی:

• طبیعی: 70-99 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر
• پیش‌دیابت: 100-125 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر
• دیابت: 126 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر یا بالاتر (در دو آزمایش جداگانه)

چه کسانی باید آزمایش دیابت بدهند؟

• افراد بالای 45 سال: به‌ویژه اگر اضافه‌وزن یا چاقی دارند، باید به‌صورت دوره‌ای آزمایش قند خون انجام دهند.
• افراد با عوامل خطر:
  • سابقه خانوادگی دیابت (والدین یا خواهر و برادر مبتلا)
  • اضافه‌وزن یا چاقی (BMI ≥ 25)
  • سبک زندگی کم‌تحرک
  • فشار خون بالا (≥140/90 میلی‌متر جیوه)
  • کلسترول غیرطبیعی (HDL پایین یا تری‌گلیسرید بالا)
  • سابقه بیماری قلبی یا سکته
  • زنان با سابقه دیابت بارداری یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• افراد با علائم دیابت:
  • تشنگی یا گرسنگی بیش از حد
  • ادرار مکرر
  • خستگی غیرمعمول
  • تاری دید
  • زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند
• کودکان یا نوجوانان با ریسک بالا: مانند چاقی یا سابقه خانوادگی قوی.

تشخیص زودهنگام دیابت کمک می‌کند تا پزشک زودتر بیماری را مدیریت کرده و از بروز عوارض جلوگیری کند.

دیابت نوع ۱

معمولاً در کودکان و نوجوانان با علائمی مانند تشنگی زیاد و ادرار مکرر یا شرایطی مانند کتواسیدوز دیابتی تشخیص داده می‌شود. علائم در بزرگسالان ممکن است مبهم‌تر باشند. دیابت نوع ۱ ممکن است ارثی باشد

دیابت نوع ۲

کارشناسان توصیه می‌کنند افراد زیر به‌طور منظم برای دیابت نوع ۲ آزمایش شوند:

• افراد بالای ۳۵ سال
• کسانی که از نژادهای: سرخ‌پوست آمریکایی، سیاه‌پوست، آسیایی، لاتین‌تبار یا جزیره‌نشین اقیانوس آرام هستند
• افراد دارای اضافه‌وزن یا چاقی همراه با یک عامل خطر دیگر
• زنانی که قبلاً دیابت بارداری داشته‌اند

کودکان و نوجوانان (۱۰ تا ۱۸ سال) نیز در صورت داشتن اضافه‌وزن یا چاقی و یک عامل خطر دیگر باید آزمایش شوند.

در صورت نرمال بودن نتایج آزمایش، باید هر ۳ سال یک‌بار تکرار شود.

در صورت بالا بودن قند خون، اما نه در حد دیابت، فرد به عنوان پیش‌دیابتی تشخیص داده می‌شود. این وضعیت احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد، ولی قابل پیشگیری است.

بیتشر بخوانید: درمان معجزه آسا دیابت نوع 2 و چاقی با آمپول مانجارو

آزمایش fbs قبل و حین بارداری

• همه زنان باید قبل از بارداری، به‌ویژه اگر عوامل خطر دارند، آزمایش دیابت بدهند.
• اگر باردار هستید، باید در اولین ویزیت یا تا هفته ۱۵ بارداری آزمایش شوید.
• در صورت تشخیص دیابت، مراقبت‌های ویژه‌ای باید برای سلامت شما و نوزادتان انجام شود.

دیابت بارداری

• تمام زنان بارداری که قبلاً دیابت نداشته‌اند، باید بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای دیابت بارداری آزمایش شوند.
• اگر دیابت بارداری داشتید، باید ۱۲ هفته پس از زایمان دوباره آزمایش شوید تا مشخص شود دیابت نوع ۲ دارید یا خیر.

اگر نتیجه غیرطبیعی باشد، چه باید کرد؟

اگر FBS بین 100 تا 125 باشد (پیش‌دیابت):

اقدامات پیشنهادی:

1. رعایت رژیم غذایی سالم (کم‌قند، پر فیبر)
2. ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه، ۵ روز در هفته)
3. کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن
4. پرهیز از نوشابه و قندهای ساده
5. بررسی منظم قند خون هر چند ماه

:اگر FBS بالای 126 باشد (احتمال دیابت)

 اگر این عدد در دو بار آزمایش تأیید شود، شما دیابت نوع ۲ دارید

مراحل بعدی:

• پزشک احتمالاً آزمایش‌های تکمیلی تجویز می‌کند:

• A1c برای بررسی میانگین قند خون در ۳ ماه گذشته

  • تست تحمل گلوکز (OGTT)

• بررسی چربی خون، عملکرد کلیه و چشم
  

   شروع برنامه درمانی شامل:

• رژیم غذایی مخصوص دیابت
• ورزش منظم
•  شاید نیاز به دارو (مثل متفورمین) یا حتی انسولین باش
• کنترل منظم قند خون در خانه با دستگاه گلوکومتر یا CGM

زخم دیابتی با کنترل قند خون، مراقبت منظم از زخم و استفاده از داروهای موضعی یا آنتی‌بیوتیک‌ها تحت نظر پزشک درمان می‌شود