نحوه خواندن آزمایش CBC (تفسیر کامل علائم اختصاری)
آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول‌های خون، یکی از پرکاربردترین و ابتدایی‌ترین آزمایش‌های خون در حوزه پزشکی است که برای بررسی وضعیت کلی سلامت بیمار، شناسایی عفونت‌ها، کم‌خونی، اختلالات انعقادی و بسیاری از بیماری‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش، با آن‌که ساده به نظر می‌رسد، اطلاعاتی دقیق و حیاتی در مورد سلول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها ارائه می‌دهد. در این مقاله به طور جامع به بررسی اجزای مختلف آزمایش CBC، نحوه تفسیر نتایج و اهمیت هر یک از پارامترهای آن خواهیم پرداخت.
آزمایش CBC چیست؟
CBC یا شمارش کامل خون، یک آزمایش خون است که پزشکان برای پایش یا تشخیص وضعیت‌های سلامتی از آن استفاده می‌کنند. این آزمایش می‌تواند اطلاعاتی در مورد تأثیر داروها یا بیماری‌ها بر بدن شما و نیز سلامت سیستم ایمنی‌تان ارائه دهد. CBC می‌تواند سرطان‌های خونی، کم‌خونی، عفونت‌ها و سایر اختلالات را تشخیص دهد.
در این آزمایش، یک نمونه از خون شما توسط پزشک گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه، تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در گلبول‌های قرمز حمل می‌کند)، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها اندازه‌گیری می‌شوند. همچنین اندازه سلول‌های خونی نیز بررسی می‌گردد. پزشک ممکن است همراه با CBC، آزمایش گسترش خون محیطی (Peripheral Blood Smear) را نیز درخواست دهد تا نمای دقیق‌تری از ظاهر سلول‌های خونی در زیر میکروسکوپ بدست آورد.
CBC با افتراق چیست؟
در CBC افتراقی، علاوه بر شمارش کل گلبول‌های سفید، انواع مختلف آنها و سلول‌های نابالغ (تکامل‌نیافته) نیز بررسی می‌شود. این اطلاعات، جزئیات بیشتری در مورد عملکرد سلول‌های مختلف سیستم ایمنی بدن در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
چه زمانی آزمایش CBC درخواست می‌شود؟
پزشک ممکن است در موارد زیر آزمایش CBC را درخواست کند:
- در معاینات دوره‌ای و چکاپ‌های سلامت.
- برای بررسی علائم نامشخص مانند تب، کاهش وزن ناخواسته، تعریق شبانه، کبودی، خونریزی یا خستگی.
- برای پایش بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا بیماری مزمن کلیه.
- برای بررسی اثربخشی درمان یا عوارض داروها (مثلاً برخی داروها باعث کاهش گلبول‌های سفید و تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند).
- برای بررسی سلامت در دوران بارداری.
شاید علاقه مند باشید: مقادیر نرمال ESR در آزمایش خون
آزمایش CBC چه چیزهایی را بررسی می‌کند؟
- کم‌خونی (کاهش گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین)
- پلی‌سیتمی (افزایش گلبول‌های قرمز)
- لوکوسیتوز (افزایش گلبول‌های سفید)
- لوکوپنی (کاهش گلبول‌های سفید)
- ترومبوسیتوز (افزایش پلاکت‌ها)
- ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت‌ها)
این تغییرات می‌توانند نشانه‌ی بیماری‌های مختلفی باشند؛ از جمله:
- عفونت‌ها
- سرطان‌ها
- اختلالات خونی
عوارض جانبی داروها
پزشکان با بررسی نتایج آزمایش CBC به همراه علائم شما، می‌توانند تشخیص دقیق‌تری از وضعیت سلامت‌تان داشته باشند. اگر به دنبال انجام این آزمایش در منزل هستید و می‌خواهید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرید، می‌توانید از خدمات راحت و سریع سایت نبض اول استفاده کنید و آزمایش CBC را در خانه انجام دهید.
جزئیات آزمایش :
CBC چگونه انجام می‌شود؟
در این آزمایش، یک رایانه ویژه تعداد و اندازه گلبول‌های قرمز (Erythrocytes)، گلبول‌های سفید (Leukocytes) و پلاکت‌ها (Thrombocytes) را اندازه‌گیری می‌کند. اگر پزشک CBC با افتراق درخواست کرده باشد، انواع مختلف سلول‌های سفید و سلول‌های نابالغ نیز شمارش می‌شوند. در صورت هرگونه مورد مشکوک، یک پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا صحت نتایج رایانه را تأیید کند.
نتایج مربوط به گلبول‌های قرمز :
- RBC در آزمایش خون : تعداد گلبول‌های قرمز در هر میکرولیتر خون.
- Hb (هموگلوبین): میزان هموگلوبین موجود در خون.
- Hct (هماتوکریت): درصد حجمی خون که از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است.
شاخص‌های دیگر مرتبط با RBC :
- MCV در آزمایش خون: میانگین اندازه گلبول قرمز.
- MCH در آزمایش خون: میانگین وزن هموگلوبین در هر سلول.
- MCHC: میانگین غلظت هموگلوبین در حجم مشخصی از خون.
- RDW: تفاوت اندازه بین گلبول‌های قرمز؛ بالا بودن نشان‌دهنده تفاوت زیاد در اندازه سلول‌هاست.
نتایج مربوط به پلاکت‌ها
- Platelet count: تعداد کل پلاکت‌ها در نمونه خون.
- MPV: میانگین اندازه پلاکت‌ها.
نتایج مربوط به گلبول‌های سفید
WBC: تعداد کلی گلبول‌های سفید.
در صورت CBC افتراقی، انواع گلبول‌های سفید نیز بررسی می‌شوند:
- نوتروفیل‌ها: اولین خط دفاعی، مبارزه با عفونت‌های باکتریایی/قارچی.
- مونوسیت‌ها: پاکسازی سلول‌های مرده و آگاه‌سازی سایر سلول‌های ایمنی.
- لنفوسیت‌ها: مقابله با ویروس‌ها، حافظه ایمنی.
- ائوزینوفیل‌ها: مقابله با انگل‌ها و دخالت در واکنش‌های آلرژیک.
- بازوفیل‌ها: آزادسازی هیستامین در آلرژی‌ها و جلوگیری از لخته‌شدن خون با ترشح هپارین.
- گرانولوسیت‌های نابالغ: نوتروفیل، ائوزینوفیل یا بازوفیلی که هنوز کامل نشده‌اند.
- NRBC: سلول‌های قرمز نابالغ، به صورت تعداد یا درصد نسبت به WBC نمایش داده می‌شود.
چه آمادگی هایی برای آزمایش CBC لازم است ؟
معمولاً نیاز به ناشتا بودن یا اقدامات خاصی نیست. می‌توانید به صورت معمول غذا، نوشیدنی و دارو مصرف کنید؛ مگر اینکه آزمایش دیگری همزمان گرفته شود که نیاز به آمادگی خاص داشته باشد.
در حین آزمایش CBC چه اتفاقی می‌افتد؟
- پوست تمیز شده و سوزنی به بازو وارد می‌شود (احساس نیش یا فشار ممکن است).
- نمونه خون در لوله جمع‌آوری می‌شود.
- در نوزادان، سوزن به پاشنه پا زده می‌شود.
- پس از پایان نمونه‌گیری، سوزن برداشته شده و بانداژ گذاشته می‌شود.
مطالب بیشتر: لیست آزمایش چکاپ کامل کودکان ۲ تا ۱۲ سال
بعد از آزمایش چه می‌شود؟
- ممکن است محل نمونه‌گیری کمی دردناک یا کبود شود.
- در موارد نادر، احساس سرگیجه یا بی‌حالی بروز می‌کند.
- خطر عفونت بسیار کم اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بالاتر است.
فاکتورهای اصلی و مقادیر نرمال برای تفسیر دقیق آزمایش CBC :
| آزمایش | محدوده نرمال برای بزرگسالان |
|---|---|
| WBC (تعداد گلبول سفید) | 4,000 تا 10,000 سلول در هر میکرولیتر (4.0 تا 10 k/mcL) |
| RBC (تعداد گلبول قرمز) | 4.0 تا 5.4 میلیون سلول در هر میکرولیتر (برای خانم‌ها یا کسانی که استروژن مصرف می‌کنند) یا 4.5 تا 6.1 میلیون سلول در هر میکرولیتر (برای آقایان یا کسانی که تستوسترون مصرف می‌کنند) |
| Hb (هموگلوبین) | 11.5 تا 15.5 گرم در دسی‌لیتر (برای خانم‌ها یا کسانی که استروژن مصرف می‌کنند) یا 13 تا 17 گرم در دسی‌لیتر (برای آقایان یا کسانی که تستوسترون مصرف می‌کنند) |
| Hct (هماتوکریت) | 36% تا 48% (برای خانم‌ها یا کسانی که استروژن مصرف می‌کنند) یا 40% تا 55% (برای آقایان یا کسانی که تستوسترون مصرف می‌کنند) |
| MCV (حجم متوسط گلبول قرمز) | 80 تا 100 فمتولیتر (fL) |
| MCH (هموگلوبین متوسط گلبول قرمز) | 27 تا 31 پیکوگرم (pg) در هر سلول |
| MCHC (غلظت هموگلوبین متوسط گلبول قرمز) | 32 تا 36 گرم در دسی‌لیتر (g/dL) |
| RDW (عرض توزیع گلبول قرمز) | 12% تا 15% |
| Platelet count (تعداد پلاکت‌ها) | 150,000 تا 400,000 سلول در هر میکرولیتر (150 تا 400 k/mcL) |
| MPV (حجم متوسط پلاکت) | 7.0 فمتولیتر تا 9.0 فمتولیتر |
| Neutrophils (نوتروفیل‌ها) | 2,500 تا 7,000 در هر میکرولیتر (2.5 تا 7.0 k/mcL) |
| Lymphocytes (لنفوسیت‌ها) | 1,000 تا 4,800 در هر میکرولیتر (1.0 تا 4.8 k/mcL) |
| Monocytes (مونوکیت‌ها) | 200 تا 800 در هر میکرولیتر (0.2 تا 0.8 k/mcL) |
| Eosinophils (ائوزینوفیل‌ها) | کمتر از 500 در هر میکرولیتر (0.5 k/mcL) |
| Basophils (بازوفیل‌ها) | کمتر از 300 در هر میکرولیتر (0.3 k/mcL) |
| Immature granulocytes (گرانولوسیت‌های نابالغ) | کمتر از 100 در هر میکرولیتر (0.1 k/mcL) |
| NRBC (گلبول قرمز هسته‌دار) | کمتر از 10 در هر میکرولیتر (0.01 k/mcL) |
شاخص‌های MCV، MCH و MCHC در آزمایش خون به ترتیب میانگین حجم گلبول‌های قرمز، میانگین هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز و میانگین غلظت هموگلوبین را اندازه‌گیری می‌کنند که مقادیر نرمال آنها به‌طور معمول به ترتیب ۸۰ تا ۱۰۰ فمتولیتر، ۲۷ تا ۳۳ پیکوگرم و ۳۲ تا ۳۶ گرم در دسی‌لیتر تعیین می‌شود. این شاخص‌ها با ارائه اطلاعات دقیق درباره ویژگی‌های سلولی خون، نقش مهمی در تشخیص و تفکیک اختلالات خونی دارند و به پزشکان در تفسیر دقیق نتایج آزمایش CBC کمک می‌کنند. در صورت نیاز به خدمات در منزل جهت انجام این آزمایش، می‌توانید به سایت نبض اول مراجعه نمایید.
چه زمانی نتایج آماده می‌شود؟
اغلب ظرف 24 تا 72 ساعت نتایج حاضر است. پزشک شما پس از آماده شدن نتایج، آنها را بررسی و اقدامات بعدی را تعیین می‌کند.
معنی نتایج غیرطبیعی چیست؟
- RBC بالا: مشکلات قلبی/ریوی، پلی‌سیتمی ورا، آپنه خواب
- RBC پایین: کم‌خونی ناشی از فقر آهن/ B12، خونریزی، اختلالات کلیوی یا مغز استخوان
- پلاکت بالا: عفونت یا اختلالات سیستم ایمنی
- پلاکت پایین: سرطان‌ها، سندرم همولیتیک اورمیک، اختلالات ایمنی
- WBC بالا: عفونت‌ها، آلرژی، بیماری‌های خودایمنی، سرطان‌های خونی
- WBC پایین: داروها، عفونت‌های خاص، بیماری‌های مغز استخوان
برای دریافت خدمات آزمایش CBC در منزل و مشاوره تخصصی از پزشکان مجرب، همین حالا به سایت نبض اول مراجعه کنید و تجربه‌ای راحت و مطمئن از خدمات پزشکی در خانه را داشته باشید.
سوالات رایج مربوط به آزمایش CBC :
-
چرا همیشه گلبول سفیدم مرزیه؟
ممکن است به دلیل شرایط مختلفی مثل عفونت‌های خفیف، استرس، داروها یا بیماری‌های خودایمنی گلبول سفید شما در محدوده مرزی قرار بگیرد. اگر هیچ علامت خاصی نداشته باشید، معمولاً نگران‌کننده نیست، اما برای بررسی بیشتر بهتر است با پزشک مشورت کنید. -
چرا پلاکت پایین دارم ولی سالمم؟
کاهش پلاکت‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، مثل ژنتیک، عفونت‌ها یا اثرات دارویی. اگر هیچ علائمی مثل خونریزی یا کبودی زیاد ندارید و وضعیت عمومی شما خوب است، ممکن است مشکلی نباشد، ولی بهتر است توسط پزشک بررسی شود. -
آیا کم‌خونی با استرس ایجاد می‌شود؟
استرس به‌طور مستقیم باعث کم‌خونی نمی‌شود، ولی می‌تواند بر سیستم ایمنی یا تغذیه تاثیر بگذارد که در بلندمدت به کم‌خونی منجر شود. کم‌خونی معمولاً به علت کمبود آهن، ویتامین B12 یا مشکلات دیگر در خون‌سازی ایجاد می‌شود. -
اگر نتایج غیرطبیعی باشد چه باید کرد؟
با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است آزمایش‌های بیشتری درخواست شود یا درمان آغاز گردد. گاهی فقط پایش کافی است. -
چه زمانی بابت کم خونی باید با پزشک تماس بگیرم؟
اگر در مورد آزمایش یا نتایج سوالی داریدمی‌توانید از طریق نبض اول با پزشک های مجرب تماس بگیرید. -
آیا CBC نشان‌دهنده عملکرد کلیه است؟
نه به‌صورت مستقیم. اما برخی از پارامترهای CBC ممکن است همراه با سایر تست‌ها به پزشک کمک کنند تا درباره عملکرد کلیه‌ها قضاوت کند.
