جواب سونوگرافی فولیکول در تخمدان و ذخیره تخمدان زنان

فولیکول در تخمدان چیست؟
فولیکولها ساختارهای کوچک و کیسهمانندی در تخمدانها هستند که نقش مهمی در تولید مثل و چرخه قاعدگی ایفا میکنند. هر فولیکول شامل یک تخمک نابالغ است که در دوران تخمکگذاری میتواند بالغ شده و آزاد شود. فولیکولها علاوه بر محافظت از تخمک، هورمونهایی مانند استروژن و پروژسترون تولید میکنند که در تنظیم چرخه قاعدگی و حفظ سلامت باروری نقش اساسی دارند. زمانی که به دنیا میآیید دارای حدودا 2 میلیون تخمک بالقوه هستید که تا دوران بلوغ این ذخیره به 300000 تا 500000 تا میرسد. زمانی که بلوغ آغاز میشود در هر چرخه تعدادی از این فولیکولها شروع به رشد کرده تا یکی از آنها غالب شده و تبدیل به تخمک شود. در واقع ذخیره تخمدان در بانوان نشانه تعداد تخمکهای توانمند باقیمانده را نشان میدهد که احتمال باروری را افزایش میدهد. این عدد به مرور زمان کاهش پیدا میکند که با سونوگرافی تخمدان میتوانید تعداد آن را بررسی کنید. حداکثر تعداد تخمکها و بیشترین سطح باروری در زنان در دهه بیست زندگی (بین ۲۰ تا ۲۵ سالگی) است. در این سنین، تعداد تخمکها در بالاترین حد خود قرار دارد و تخمکها به لحاظ کیفیت نیز بهترین وضعیت را دارند.
نکات مهم درباره فولیکولها
تعداد فولیکولها:
در زمان تولد، تخمدانهای دختران نوزاد حاوی میلیونها فولیکول نابالغ هستند. با شروع بلوغ، هر ماه یک فولیکول غالب رشد کرده و تخمک بالغ آزاد میکند (فرآیند تخمکگذاری). در روز 3 تا 5 پریود حدود 10 تا 20 فولیکول شروع به رشد کرده و یکی از آنها تخمک را آزاد میکند. آزمایش یائسگی نشان میدهد که با رسیدن به این زمان تنها 10 تخمک در بدن خانمها باقی میماند.
فولیکولهای نابالغ:
فولیکولهایی که به بلوغ نمیرسند، تحلیل میروند. این فرآیند به نام آترزی شناخته میشود و به مرور زمان با بالا رفتن سن، تعداد فولیکولها کاهش مییابد.
اختلالات فولیکولها:
گاهی ممکن است مشکلاتی در رشد فولیکولها ایجاد شود، مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) که در آن فولیکولها رشد نمیکنند یا تخمک آزاد نمیشود.
اندازه فولیکول:
در زمان تخمکگذاری، اندازه فولیکول غالب معمولاً بین 18 تا 25 میلیمتر است. پزشکان نبض اول با استفاده از سونوگرافی در منزل میتوانند اندازه فولیکولها را بررسی کنند و تخمکگذاری را پیشبینی کنند.
اندازه فولیکولها در مراحل مختلف چرخه قاعدگی
ابتدای چرخه (روزهای اول): در ابتدای چرخه قاعدگی، فولیکولها کوچک هستند و اندازه آنها بین 2 تا 5 میلیمتر است.
مرحله رشد فولیکولی (روزهای 8 تا 12): در این مرحله، چند فولیکول شروع به رشد میکنند. فولیکولهای در حال رشد به طور متوسط به اندازه 8 تا 12 میلیمتر میرسند.
فولیکول غالب (قبل از تخمکگذاری): در نزدیکی زمان تخمکگذاری (حدود روز 12 تا 14 چرخه)، یک فولیکول غالب رشد کرده و به اندازه 18 تا 25 میلیمتر میرسد. این اندازه بهعنوان اندازه مناسب برای تخمکگذاری شناخته میشود.
اندازه طبیعی فولیکول در تخمدان چپ و راست چیست؟
اندازه طبیعی فولیکولها در تخمدان چپ و راست تقریباً یکسان است و تفاوتی بین این دو تخمدان وجود ندارد. اندازه فولیکولها به مرحله چرخه قاعدگی و وضعیت هورمونی فرد بستگی دارد.
تأثیر اندازه فولیکول بر باروری
فولیکولهای کوچکتر از 18 میلیمتر: احتمال آزاد کردن تخمک بالغ کمتر است.
فولیکولهای بزرگتر از 25 میلیمتر: ممکن است کیست فولیکولی باشند و تخمکگذاری صورت نگیرد.
بیشتر بخوانید: روش تشخیص سرطان رحم با سونوگرافی
بعد از اینکه فولیکول بالغ میشود، چه اتفاقی میافتد؟
زمانی که فولیکول به مرحله بلوغ میرسد (اندازه آن به حدود 18 تا 25 میلیمتر میرسد)، فرآیند تخمکگذاری آغاز میشود. در این مرحله، چند اتفاق مهم در بدن رخ میدهد:
1. آزاد شدن تخمک (تخمکگذاری):
فولیکول بالغ در پاسخ به افزایش ناگهانی هورمون LH (هورمون لوتئینهکننده) پاره میشود و تخمک آزاد میشود. این اتفاق معمولاً در میانه چرخه قاعدگی (حدود روز 14 در یک چرخه 28 روزه) رخ میدهد.
تخمک آزادشده از تخمدان به لوله فالوپ حرکت میکند و آماده بارور شدن توسط اسپرم میشود. فولیکول بالغ تخمک را آزاد میکند. اگر تخمک به درستی در مسیر لولههای فالوپ حرکت نکند و در جای نامناسبی لانهگزینی کند، بارداری خارج از رحم اتفاق میافتد.
اختلال در کیفیت تخمک یا عملکرد لولههای فالوپ میتواند احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.
2. تبدیل فولیکول به جسم زرد:
بعد از آزاد شدن تخمک، باقیمانده فولیکول به ساختاری به نام جسم زرد (Corpus Luteum) تبدیل میشود.
جسم زرد شروع به تولید هورمونهای پروژسترون و استروژن میکند تا رحم را برای بارداری احتمالی آماده کند.
3. دو حالت ممکن برای تخمک:
اگر تخمک بارور شود:
تخمک بارور شده به رحم منتقل میشود و در دیواره رحم کاشته میشود. جسم زرد همچنان به تولید هورمون پروژسترون ادامه میدهد تا بارداری حفظ شود.
اگر تخمک بارور نشود:
تخمک از بین میرود و سطح هورمونهای پروژسترون و استروژن کاهش مییابد. این کاهش هورمونی منجر به ریزش دیواره رحم و آغاز خونریزی قاعدگی میشود.
بیشتر بخوانید: تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته 12 در چیست؟ + عکس
دلایل غالب شدن چند تخمک به طور همزمان
به جز شرایط بارداری به همراه IVF عموما در هربار تخمک گذاری یک تخمک آزاد شده اما گاها ممکن است چند تخمک دامیننت شوند که منجر به دوقلو یا چندقلوزایی میشود. زنان بالای ۳۰ سال و کسانی که سابقه خانوادگی چندقلوزایی دارند، بیشتر احتمال دارد که به صورت طبیعی تخمکگذاری چندگانه داشته باشند.
فولیکول 16 در تخمدان چپ نشانه چیست؟
فولیکولی با اندازه 16 میلیمتر در تخمدان چپ به معنای آن است که این فولیکول در مرحله رشد قرار دارد و هنوز به بلوغ کامل نرسیده است. فولیکول بالغ معمولاً در زمان تخمکگذاری به اندازه 18 تا 25 میلیمتر میرسد. بنابراین فولیکول 16 میلیمتری نشانهای از رشد سالم فولیکول است که احتمالاً در روزهای آینده به بلوغ میرسد و برای تخمکگذاری آماده میشود.
هر تخمدان چند فولیکول رشد میدهد؟
تعداد فولیکولهایی که در هر چرخه قاعدگی رشد میکنند، بستگی به شرایط هورمونی و سلامت تخمدانها دارد. به طور طبیعی، در هر چرخه قاعدگی چندین فولیکول در هر دو تخمدان شروع به رشد میکنند، اما معمولاً فقط یک فولیکول به طور کامل بالغ میشود و تخمکگذاری میکند. در ابتدای چرخه قاعدگی (روز اول تا سوم)، 10 تا 20 فولیکول در هر تخمدان شروع به رشد میکنند. این فولیکولها تحت تأثیر هورمون FSH تحریک میشوند.
شرایط خاص:
در برخی شرایط مانند تحریک تخمدانها در روشهای کمکباروری (مثل IVF)، ممکن است تعداد بیشتری فولیکول در هر تخمدان رشد کنند.
اختلالات هورمونی:
در بیماریهایی مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، ممکن است تعداد زیادی فولیکول در هر تخمدان رشد کنند، اما معمولاً هیچکدام به تخمکگذاری نمیرسند.
سونوگرافی فولیکول برای چیست؟
سونوگرافی فولیکولسنجی یکی از روشهای رایج برای بررسی رشد و تکامل فولیکولها در تخمدانها است. جواب این سونوگرافی به پزشکان کمک میکند تا فرآیند تخمکگذاری را ارزیابی کرده و زمان مناسب برای بارداری یا درمانهای مرتبط را تعیین کنند.
موارد استفاده از سونوگرافی فولیکولسنجی:
تعیین زمان تخمکگذاری:
در افرادی که قصد بارداری دارند، فولیکولسنجی به تشخیص بهترین زمان برای نزدیکی یا تلقیح مصنوعی کمک میکند.
بررسی رشد فولیکولها:
جواب سونوگرافی فولیکول نشان میدهد که آیا فولیکولها در اندازه مناسب رشد میکنند یا خیر. فولیکول بالغ معمولاً در زمان تخمکگذاری به اندازه 18 تا 25 میلیمتر میرسد.
ارزیابی پاسخ به درمانهای باروری:
در درمانهای ناباروری مانند IUI یا IVF، فولیکولسنجی به بررسی تاثیر داروهای تحریک تخمدان (مانند کلومیفن یا گنادوتروپینها) کمک میکند.
تشخیص اختلالات تخمدان:
در برخی بیماریها مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، جواب سونوگرافی فولیکول برای بررسی تعداد و وضعیت فولیکولها استفاده میشود.
پیگیری چرخههای طبیعی یا تحریکشده:
سونوگرافی به پزشک کمک میکند تا تغییرات تخمدانها و رحم را در طی یک چرخه قاعدگی ارزیابی کند.
چگونگی انجام سونوگرافی فولیکولسنجی
روش ترانسواژینال:
سونوگرافی واژینال دقیقتر است و به بررسی جزئیات بیشتری از فولیکولها و رحم کمک میکند.
روش شکمی:
برای افرادی که نمیتوانند یا نمیخواهند از روش ترانسواژینال استفاده کنند سونوگرافی شکم و لگن پیشنهاد میشود اما دقت روش اول را ندارد.
زمان انجام سونوگرافی فولیکولسنجی
این سونوگرافی معمولاً از روز 10 چرخه قاعدگی آغاز شده و هر 1 تا 2 روز تکرار میشود تا زمان تخمکگذاری تشخیص داده شود.
فولیکول بالای ۳۰ میلیمتر (۳ سانتیمتر) نشانه چیست؟
فولیکولی که اندازه آن بیش از ۳۰ میلیمتر باشد معمولاً دیگر یک فولیکول بالغ طبیعی محسوب نمیشود. فولیکولی که به اندازه طبیعی برای تخمکگذاری نمیرسد و به رشد ادامه میدهد، ممکن است به کیست فولیکولی تبدیل شود. این کیستها معمولاً خوشخیم هستند و به صورت خودبهخود در چرخههای قاعدگی بعدی برطرف میشوند. اگر فولیکول یا کیست بالای ۳۰ میلیمتر باعث درد شدید، بینظمی قاعدگی، یا علائم دیگر شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
نتیجهگیری
سونوگرافی فولیکول ابزاری مهم برای ارزیابی سلامت تخمدانها، تشخیص زمان تخمکگذاری و کمک به بارداری است. اگر قصد بارداری دارید یا نیاز به بررسی عملکرد تخمدانها دارید، این سونوگرافی میتواند اطلاعات دقیقی در اختیار پزشک قرار دهد.
کامنتی ثبت نشده است