خطرات بالا بودن ESR در آزمایش خون و تشخیص التهاب

آزمایش خون یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی در پزشکی است که به پزشکان کمک می‌کند وضعیت سلامت افراد را ارزیابی کنند. یکی از شاخص‌های مورد بررسی در این آزمایش، نرخ رسوب گلبول‌های قرمز یا Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR) است. این آزمایش میزان سرعت ته‌نشینی گلبول‌های قرمز در یک لوله آزمایش را در مدت زمان مشخصی اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند نشانه‌ای از التهاب یا بیماری‌های مختلف در بدن باشد. در این مقاله از نبض اول، به بررسی اهمیت ESR در آزمایش خون، روش سنجش آن، عوامل مؤثر بر آن و تفسیر نتایج آن خواهیم پرداخت.

ESR چیست و چرا اندازه‌گیری می‌شود؟

نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) یک آزمایش غیرمستقیم برای بررسی وجود التهاب در بدن است. این شاخص مشخص نمی‌کند که التهاب ناشی از چه بیماری خاصی است، اما افزایش یا کاهش آن می‌تواند پزشک را به بررسی‌های بیشتری سوق دهد. ESR در موارد مختلفی مانند عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، سرطان‌ها و برخی شرایط التهابی مزمن افزایش می‌یابد. از آنجا که این آزمایش یک شاخص عمومی از التهاب است، معمولاً همراه با سایر آزمایش‌ها برای تشخیص بهتر انجام می‌شود.

مهم!! مهم ترین مواردی که باید در مورد آزمایش خون بدانید!

نحوه سنجش ESR در آزمایش خون

برای انجام این آزمایش، نمونه خون از بیمار گرفته شده و در یک لوله مخصوص قرار داده می‌شود. سپس این لوله در شرایط استاندارد به مدت یک ساعت در حالت عمودی قرار می‌گیرد. در طی این مدت، گلبول‌های قرمز به دلیل نیروی جاذبه به سمت پایین ته‌نشین می‌شوند و پلاسما (مایع شفاف خون) در قسمت بالایی لوله باقی می‌ماند. سرعت این ته‌نشینی، که بر حسب میلی‌متر در ساعت (mm/hr) اندازه‌گیری می‌شود، نرخ ESR را نشان می‌دهد. در صورتی که از حضور در آزمایشگاه معذورید، برای انجام آزمایش خون در منزل می‌توانید با کارشناسان نبض اول تماس بگیرید تا در منزل شما در تمامی نقاط تهران و کرج این خدمات ارائه شوند.

عوامل مؤثر بر نرخ ESR چیستند؟

عوامل متعددی می‌توانند بر میزان ESR تأثیر بگذارند. برخی از این عوامل مربوط به شرایط بالینی فرد و برخی دیگر ناشی از فاکتورهای فیزیولوژیکی یا فنی هستند. برای مثال، افزایش سن معمولاً باعث بالا رفتن مقدار ESR می‌شود. همچنین، زنان نسبت به مردان معمولاً مقدار ESR بالاتری دارند، خصوصاً در دوران بارداری.

مقادیر نرمال ESR در آزمایش خون

مقادیر طبیعی ESR بسته به سن و جنسیت متفاوت است:

• مردان زیر ۵۰ سال: کمتر از ۱۵ میلی‌متر در ساعت
• مردان بالای ۵۰ سال: کمتر از ۲۰ میلی‌متر در ساعت
• زنان زیر ۵۰ سال: کمتر از ۲۰ میلی‌متر در ساعت
• زنان بالای ۵۰ سال: کمتر از ۳۰ میلی‌متر در ساعت

برای کودکان، مقادیر نرمال معمولاً کمتر از ۱۰ میلی‌متر در ساعت است.

علل افزایش ESR در آزمایش خون

افزایش ESR می‌تواند ناشی از شرایط و بیماری‌های مختلفی باشد، از جمله:

• عفونت‌ها: مانند عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، از جمله سل و عفونت‌های سیستمیک.
• بیماری‌های التهابی: مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و پلی‌میالژیا روماتیکا. این بیماری ها با افزایش esr ممکن است باعث کم خونی شوند که میزان MCH در آزمایش خون را تحت تاثیر قرار می دهد.
• سرطان‌ها: برخی از انواع سرطان‌ها می‌توانند باعث افزایش ESR شوند.
• بیماری‌های خودایمنی: مانند واسکولیت و بیماری‌های بافت همبند.
• بارداری و افزایش سن: ESR به‌طور طبیعی در دوران بارداری و با افزایش سن ممکن است افزایش یابد.

علل کاهش ESR در آزمایش خون

کاهش غیرطبیعی ESR کمتر شایع است، اما می‌تواند در شرایط زیر مشاهده شود:

• نارسابرینوژنمی: کاهش سطح فیبرینوژن در خون می‌تواند منجر به کاهش ESR گردد.
• پلی‌سیتمی ورا: افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌تواند ESR را کاهش دهد.
• کم‌خونی داسی شکل: این بیماری ژنتیکی می‌تواند باعث کاهش ESR شود. به طور کلی، بیماری های کم خونی میزان RBC آزمایش خون را به همراه MCH و ESR ممکن است تحت تاثیر قرار دهند. پزشک با بررسی تمامی این موارد کنار هم بیماری را تشخیص می دهد و بالا یا پایین بودن یک پارامتر به معنی داشتن بیماری خاصی نیست.

تفسیر نتایج آزمایش ESR

نتایج ESR باید در کنار سایر یافته‌های بالینی و آزمایشگاهی تفسیر شوند. افزایش یا کاهش ESR به‌تنهایی نمی‌تواند تشخیص قطعی یک بیماری باشد، بلکه نشان‌دهنده نیاز به بررسی‌های بیشتر است. در نهایت، اگر نتایج آزمایش ESR شما خارج از محدوده نرمال است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بررسی‌های لازم انجام شده و در صورت نیاز، درمان مناسب آغاز گردد.
از سوی دیگر، بیماری‌هایی مانند عفونت‌های مزمن، بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس باعث افزایش این مقدار می‌شوند. در مقابل، برخی شرایط مانند کم‌خونی سلول داسی شکل، نارسایی قلبی و بیماری‌های کبدی ممکن است باعث کاهش ESR شوند. علاوه بر این، داروهایی نظیر استروئیدها و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌توانند روی نتایج این آزمایش تأثیر بگذارند.

نکات مهم در مورد آزمایش ESR

1. عدم اختصاصی بودن: ESR یک نشانگر غیر اختصاصی است و نمی‌تواند نوع خاصی از بیماری را تشخیص دهد.
2. عوامل مؤثر: عواملی مانند سن، جنسیت، بارداری و برخی داروها می‌توانند بر نتایج ESR تأثیر بگذارند.
3. نیاز به آزمایش‌های تکمیلی: در صورت افزایش یا کاهش غیرطبیعی ESR، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند CRP یا سایر تست‌های تشخیصی را درخواست کند.

برای نمونه گیری خون در منزل و ارسال آن به آزمایشگاه با نبض اول تماس بگیرید!!

محدودیت‌های آزمایش ESR

با وجود اهمیت این آزمایش در تشخیص شرایط التهابی، ESR یک شاخص اختصاصی نیست و نمی‌تواند به‌تنهایی بیماری خاصی را مشخص کند. به همین دلیل، پزشکان معمولاً از آزمایش‌های تکمیلی مانند CRP (C-Reactive Protein) برای بررسی دقیق‌تر التهاب استفاده می‌کنند. علاوه بر این، عواملی مانند عدم رعایت شرایط استاندارد در انجام آزمایش یا خطاهای آزمایشگاهی می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند.

نتیجه‌گیری

آزمایش ESR یکی از روش‌های ساده و کاربردی برای بررسی التهاب و تشخیص بیماری‌های مختلف است. با این حال، به دلیل اینکه این شاخص نمی‌تواند علت دقیق التهاب را مشخص کند، معمولاً در کنار سایر آزمایش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشکان با تفسیر صحیح نتایج و در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر آن، می‌توانند در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای و برنامه‌ریزی درمانی نقش مهمی ایفا کنند. بنابراین، در صورتی که ESR شما خارج از محدوده طبیعی است و نیاز به ویزیت پزشک در منزل دارید، می‌توانید از خدمات نبض اول استفاده کنید و با پزشک مشورت های لازم را انجام دهید. پزشک نبض اول در صورتی که نیاز به آزمایش های بیشتر داشته باشید در منزل تمامی آن ها را برای شما انجام می دهد.

سوالات متداول:

1. آیا آزمایش ESR نیاز به آمادگی خاصی دارد؟
   خیر، آزمایش ESR معمولاً نیاز به آمادگی خاصی ندارد. با این حال، مهم است که پزشک خود را از داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع سازید، زیرا برخی داروها می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارن.
2. آیا نتایج آزمایش ESR در دوران بارداری تغییر می‌کند؟
   بله، در دوران بارداری ممکن است میزان ESR به‌طور طبیعی افزایش یابد. این افزایش معمولاً به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی در بدن زنان باردار است و لزوماً نشان‌دهنده وجود بیماری یا التهاب نیست.
3. آیا رژیم غذایی می‌تواند بر نتایج ESR تأثیر بگذارد؟
   به‌طور کلی، رژیم غذایی تأثیر مستقیمی بر نتایج ESR ندارد. با این حال، شرایطی مانند چاقی مفرط می‌تواند با افزایش ESR مرتبط باشد.
4. آیا ESR می‌تواند در تشخیص سرطان‌ها مفید باشد؟
   ESR یک آزمایش غیر اختصاصی است و نمی‌تواند به‌تنهایی برای تشخیص سرطان‌ها استفاده شود. با این حال، در برخی موارد، افزایش غیرطبیعی ESR ممکن است پزشک را به انجام بررسی‌های بیشتر برای رد یا تأیید وجود سرطان هدایت کند.
5. آیا کاهش ESR نشان‌دهنده وضعیت سلامتی بهتر است؟
   کاهش ESR معمولاً نشان‌دهنده کاهش التهاب در بدن است، اما به‌تنهایی نمی‌تواند به‌عنوان شاخصی برای وضعیت سلامتی بهتر در نظر گرفته شود. تفسیر نتایج ESR باید در کنار سایر یافته‌های بالینی و آزمایشگاهی انجام شود.